TÔI ĐI TÂY NGUYÊN (tiếp theo và hết) KỲ 4: ĐỨC TIN KITÔ GIÁO TIỀM ẨN TRONG ĐỜI SỐNG TÂM LINH NGƯỜI J’RAI "… được chôn trong cùng một phần mộ với tổ tiên" Một phần mộ của người J’rai được đào khi có người thân trong họ tộc chết. Đến khi có người thứ hai trong ḍng họ qua đời, họ cho xới phần phía trên lớp đất chôn người cũ, và chôn chồng người thứ hai lên. Cứ thế, phần mộ của gia đ́nh cứ chồng lên cao, lên cao. Đến khi phần mộ ngang bằng với mặt đất hoặc cao hơn mặt đất một chút, gia đ́nh nào có đủ điều kiện sẽ làm lễ "phá mả" tức là nói như người Kinh là "cải táng". Lễ phá mả là một trong hai lễ rất quan trọng của người J’rai (lễ lớn thứ hai là lễ mùa màng). Khi làm lễ phá mả, gia đ́nh phải đăi cả làng ăn uống linh đ́nh, nên chỉ có gia đ́nh nào khá giả mới làm lễ này.

 - Khi người thân qua đời, người J’rai cũng chia tài sản cho người chết và đặt trong nhà mả. Họ quan niệm người thân họ không mất đi, mà chỉ làm một chuyến đi ra khỏi gia đ́nh. Ngày ngày, họ mang cơm nước đến nhà mả cho người thân, họ ăn ǵ và ăn mấy bữa, th́ người thân họ cũng ăn như vậy. Qua tập tục này, người J’rai cảm nhận thấu đáo ư nghĩa của Mầu Nhiệm Phục Sinh.
- Họ quan niệm rằng đêm ngủ nằm mơ thấy ǵ, sáng ra phải kể lại cho toàn bộ cộng đồng hoặc ít nhất là một người nào đó uy tín nghe, nếu không những điềm gở sẽ theo đuổi họ. Qua tập tục này, họ dễ dàng cử hành Bí Tích Ḥa Giải khi phải nói ra cho mọi người những riêng tư của đời ḿnh.
- Qua một giấc mơ, nếu thấy một người nào đó có hành động cứu ḿnh, ngay sáng hôm sau, họ lập tức mang lễ vật đến nhà người đó xin kết nghĩa cha nuôi, mẹ nuôi. Trong nghi thức kết nghĩa cha nuôi, mẹ nuôi, họ lấy máu ḿnh hoặc máu gia súc ḥa vào rượu cần để cùng nhau uống. Trong rượu cần lại có nước. Máu, nước và rượu chính là hiện thân của Bí Tích Thánh Thể. Những ai đă kết nghĩa cha con, hoặc mẹ con th́ không được kiện cáo tranh tụng nhau, nếu không "lên rừng th́ cọp ăn, xuống sông th́ cá sấu nuốt"
- Lại cũng qua một giấc mơ, một người được biết một vị thuốc hay một cách thức để chữa một bệnh nào đó, và trở thành thầy lang. Người này chỉ trị một bệnh đó mà thôi, "chuyên khoa" chứ không "đa khoa", và làm công việc này cho đến khi qua đời. Có thể thấy ở đây, đời sống tâm linh người J’rai rất cao. Họ chịu ảnh hưởng lớn bởi ư chỉ của Thần Linh. Khi được nhận biết Thiên Chúa là Cha Yêu Thương, họ thấy không khó khăn ǵ để vâng nghe theo tiếng Chúa, để ư Chúa dẫn dắt đời sống ḿnh.
- Trong các lễ hội, hay các buổi sinh hoạt cộng đồng, người J’rai rất quen thuộc với các nghi thức giơ cao hai tay, mở hai ḷng bàn tay và lớn tiếng nói chuyện với Giàng. Nghi thức này khiến họ dễ dàng cầu nguyện lớn tiếng. Họ có thể giang rộng hai tay, miệng tung hô Thiên Chúa không ngại ngùng trước đám đông. Đời sống cầu nguyện của họ nhờ vậy mà đơn sơ và thâm sâu hơn người Kinh rất nhiều. Ngoài ra, khi trong làng có người bệnh, ngày xưa các thầy cúng đặt tay lên người bệnh xin Thần Linh chữa trị. Giờ đây, từng đám thanh niên nam nữ kéo đến nhà người bệnh đặt tay cầu nguyện xin Thiên Chúa T́nh Yêu chữa bệnh cho người đó.

HOA QUỲNH

AMA TRANG
Ama Trang, làng plei-kueng, 70 tuổi đời, 40 tuổi đảng, nay đă về hưu, nhưng vẫn giữ phụ trách thương binh xă hội xă Hbông, sau khi đă theo dơi và t́m hiểu trong ba năm, ông quyết định xin nhập đạo. Ông cũng là già làng tham gia việc ḥa-giải (tha phat-kơđi). Chính ông đă kể lại việc ông nhập đạo như sau:
V́ ông đă từng giữ những chức vụ quan trọng trong vùng như bí thư, chủ tịch... Nên có nhiều người công an gián ông, thậm chí đe dọa cúp lương hưu của ông nữa. Đến mùa Giáng sinh năm 1998, phối hợp với việc kiểm tra theo dơi những người Công giáo và Tin lành như chính quyền thường làm trong dịp này, một công an công cấp tỉnh xuống tận làng Plei-kueng, mang theo c̣ng số 8, t́m Ama Trang khắp làng và cuối cùng t́m thấy ông đang làm việc tại trụ sở ủy ban xă. Người công an gay gắt phê b́nh ông về công anùi tội đă bao nhiêu năm theo đảng, bây giờ lại theo đạo! Và coi đó như một sự phản bội! Ông Ama Trang làm thinh nghe cho đến khi người công an ngưng nói: - Anh nói xong chưa? - Xong rồi!

- Bây giờ cho phép tôi nói. Anh bao nhiêu tuổi Đảng rồi?
- Bốn.
- Tôi bốn mươi tuổi Đảng. Đă từng tham gia đánh Pháp. Năm 1954 tập kết ra Bắc. Rồi sau dó trở lại đánh Mỹ từ Lào tới Tây Nguyên cho đến khi ḥa b́nh lập lại. Công an các anh bây giờ có c̣n làm công cách mạng nữa không?
- Vẫn làm chứ!
- Thế công an các anh có sống cùng ăn, cùng ở, cùng làm công cách mạng với dân không ?
- Nhiệm vụ của tôi khác!
- Khác ǵ! Tôi đây này mới sống sâu sát với dân suốt 40 năm qua. Tôi đă học làm công cách mạng vói Bác Hồ là: bài trừ mê tín dị đoan – đoàn kết yêu thương – b́nh đẳng cùng nhau xây dựng nếp sống mới. Tôi đă cùng với các đồng chí công an khác vận động trực tiếp với dân suốt 40 năm qua nhưng không thành công! Tôi đă theo dơi những người có đạo suốt mấy năm qua. Tôi thấy họ không hề mê tín dị đoan. C̣n chúng ta chưa bài trừ được mê tín dị đoan trong dân và nơi chính bản thân chúng ta và gia đ́nh chúng ta. Những người có đạo rất đoàn kết yêu thương nhau – đoàn kết J’rai với J’rai – đoàn kết J’rai với Kinh. Và tất công an họ đều phấn đấu xây dựng nếp sống mới. Tôi coi đây mới là công cách mạng thật. Và tôi theo, tôi cũng đă nói xong. Tôi tôn trọng anh là đại diện Đảng, đại diện chính quyền đến bắt tôi phải bỏ đạo. Nhưng bây giờ tôi đă theo đạo th́ cũng như xưa tôi theo công cách mạng, nghĩa là chết thi thôi chứ không bao giờ bỏ. Anh có mang theo c̣ng số 8 đây. Xin anh cứ c̣ng mà bắt tôi. Tôi không hề oán trách anh chút nào.

Và ông đưa tay cho người công an c̣ng ông. Nhưng người công an nói với ông: "thôi đi mà sếp!". Ôâng c̣n kể cho chúng tôi nhiều điều khác nữa. Nhưng chúng ta cứ ghi lại chừng đó đă, để thấy rằng bước đầu nhập đạo của nhiều người J’rai là từ chỗ thấy người có đạo quây quần hiệp nhất yêu thương: "cứ dấu này..." (Ga 13,35), mong sao họ được bền đỗ.

SIU BRÂO (trích ta đến. Pcc. 2003)

LÁ THƯ CỦA BÔNG HOA DẠI
Xin chào các bạn, tôi là bông hoa Bồ Công Anh. Có lẽ các bạn chưa biết tôi, vậy tôi xin tự nói về ḿnh một chút nhé. Tôi là bông hoa dại, màu vàng và rất bé bỏng, đường kính của họ nhà tôi lớn nhất chỉ bằng đồng xu mà các cô bé, cậu bé hay chơi đánh đáo mà thôi. Vâng, tôi là một loài hoa không hương, chỉ mọc hoang trên các dải đất cao nguyên nhưng điều đó thật sự không quan trọng, quan trọng chính là điều tôi sắp nói ra đây: Tôi sắp chết...Đúng là tôi sắp chết thật, thân tôi bắt đầu mềm ra, những cánh hoa đă rụng, thay vào đó là những bông xoè mang hạt mà cô gió sẽ mang đi trồng khắp nơi... Nhưng than ôi!Trong mớ hạt của tôi kia chỉ có dăm ba hạt là tốt, c̣n tất cả đều không thể nảy sinh sự sống mới. Thế đấy, tôi đă sống một cuộc sống hết sức vô ích...
Ngay từ ngày mẹ tôi mang trong ḷng, cha tôi cố hết sức để hút chất bổ từ ḷng đất khô cằn nuôi tôi lớn lên.

Tôi lớn lên trong ṿng tay và lời ru ngọt ngào của mẹ. Tuổi thơ tôi trôi qua thật mau, mới có một ngày mà tôi lớn phổng, nhô khỏi ra đúm lá xanh um tùm của mẹ. Tôi thích thú ngắm trời ngắm đất, đùa với gió, giỡn với những chú bướm bay qua mà không hề quan tâm đến những lời dạy bảo của mẹ, những lời khuyên răn của cha. Trong khi những bạn hàng xóm và một số chị em đồng trang lứa với tôi vươn ra đón sương và hứng lấy những tia nắng mặt trời th́ tôi trốn sau ṿm lá của mẹ để khỏi chịu sương lạnh, nắng nóng... Tôi ru ḿnh vào giấc mơ huyền hoặc về tương lai mà tôi chưa từng biết đến. Giấc mơ chưa trọn vẹn th́ lại một ngày mới, tôi đă trưởng thành, lá mẹ không c̣n che chở cho tôi được nữa, tôi cuộn ḿnh lại nhưng phải nở. Nhưng trong khi các chị em và các bạn hàng xóm bung ra hết những cánh hoa li ti màu vàng rực rỡ, tṛn trịa th́ tôi chỉ mở được vài cánh bên ngoài với màu vàng nhạt nhẽo, xấu xí... Tất cả đă muộn, tôi đă không chịu học bài học uống sương, đón nắng của cuộc đời hoa dại mà cứ nghĩ ḿnh tài giỏi. Tôi đă không biết cuộc đời của tôi chỉ c̣n chưa đầy một ngày nữa. Tôi đă không biết Đấng Tạo Hoá cũng đă rót sương trải nắng cho tôi bằng các bạn bè mà tôi cố t́nh không nhận... Ngày dần qua, tôi bắt đầu đau đớn dưới cái nắng, những cơn gió trước kia đùa với tôi th́ bây giờ lại nhạo tôi... Tôi kiệt quệ dần và chỉ bung ra được vài cánh bông xoè, có những bông không mang hạt...

Thế là hết, tôi bỗng dưng thấy cuộc đời quanh tôi sao đẹp quá, tôi luyến tiếc v́ đă không sống đúng nghĩa một bông hoa, đă không ngẩng lên nh́n ngắm cuộc đời và toả sáng làm đẹp cho cuộc đời. Ôi chao, có phải khi ta sắp mất đi tất cả ta mới thấy mọi thứ quư giá vô ngần. Có phải khi ta không c̣n làm ǵ để cho cha mẹ, ta mới thấy thương họ vất vả. Có phải khi ta sắp xa ĺa bạn bè mới thấy họ có bao điều hay để ta yêu thương. Có phải khi đă thất bại ê chề ta mới nhớ đến bài học bỏ quên hôm qua.
Các bạn thân mến của tôi, tôi có một món quà gửi tặng các bạn trước khi tôi vĩnh viễn đi xa, đó là bài học của cuộc đời tôi. "Bạn hăy học như bạn phải sống măi măi, bạn hăy sống như bạn phải chết ngay ngày mai." (châm ngôn)

BỒ CÔNG ANH _ Tặng tất cả bạn đọc ABBA & ĐT Mai Anh