Trường tiểu học La San Nghĩa thục
(43, đường Nguyễn Thông, Q3, Sài G̣n)

Năm 1956
01/03/1956 : Trường được khai giảng với sự hiện diện của sư huynh giám tỉnh Cyprien, sư huynh hiệu trưởng Taberd, Aloysius, một số sh trong cộng đoàn, sh. hiệu trưởng La San Đức Minh và một số sh trong cộng đoàn, 4 sh trường La San Mossard, đức cha Harnet của tổ chức CRS, các cha ḍng Chúa Cứu Thế, các cha MEP, các nữ tu của nhiều ḍng, các viên chức của nhà văn hóa Pháp, một số hiệu trưởng các trường, các đại diện của các bộ trưởng giáo dục, quốc pḥng, tài chánh, nội vụ và rất nhiều bè bạn. Đây là chi nhánh của Taberd hay c̣n được gọi là trường khu xóm (école de quartier). Sh điều hành trường, sh Urbain, là thành viên của cộng đoàn Taberd. Mỗi sáng sh đến làm việc tại trường và buổi chiều, sau giờ tan học, sh giao trường lại cho bác gác cổng[1] trông nom và ôm cặp trở về Taberd.
14/03 : Đức cha Simon Ḥa Nguyễn văn Hiền, đại diện tông ṭa Sài G̣n (và cũng là cựu học sinh trường Pellerin) đă đến làm phép trường trước sự chứng kiến của nhiều linh mục và nữ tu.
02/05 : Thăm viếng của tướng Nguyễn Ngọc Lễ, tổng giám đốc nha cảnh sát với tư cách là cựu học sinh trường Pellerin Huế đến thăm thầy (Urbain)
15/05 : Thánh lễ đầu tiên tại trường để mừng cha thánh GLS. Có nhiều phụ huynh học sinh tham dự thánh lễ.
18/05 : Thăm viếng trường của bà Trần Trung Dung,vợ ông bộ trưởng bộ quốc pḥng. Ông này là cựu học sinh của sh hiệu trưởng Urbain tại trường Puginier, Hà Nội.
25/05 : Lễ của sư huynh hiệu trưởng. Tṛ chơi dân gian.
08/06 : Lễ Thánh Tâm Chúa Giê-su. Thánh lễ thứ hai tại trường. Rước lễ lần đầu cho 32 học sinh trẻ công giáo của trường.
30/06 : Phát thưởng. Kết thúc niên học. Nghỉ hè.
4 tháng làm việc năng nhọc nhưng cũng có nhiều kết quả đáng khích lệ. Được cảm t́nh của nhiều giới (trường hoàn toàn miễn phí). Sư huynh giám tỉnh Cyprien khích lệ. Được nhiều cơ quan và nhất là do liên hệ t́nh cảm (cựu học sinh có địa vị) giúp đỡ vật chất và tinh thần nên trường hoạt động đều đặn. Lúc khai giảng, trường có 5 lớp với số học sinh là khoảng 200 em. Khi kết thúc niên học (30/06/1956), sĩ số học sinh lên đến con số là 312.
Trong 4 tháng hoạt động, các lớp tối cũng hoạt động miễn phí dành cho các em lớp đệ tứ, đệ ngũ, đệ lục, đệ thất (tức lớp 9, 8, 7, 6 bây giờ). Hoạt động phụ đạo này được thực hiện do một nhóm các học sinh thiện chí của các học sinh dàn anh thuộc trường Taberd. Như vậy thêm các lớp phụ đạo tối, sĩ số hơc sinh là 425 em. Đó là chưa kể các lớp dạy đọc và viết cho gần một trăm người lớn nữa.
Niên học 1956-1957.
03/09 : nhập học. Hơn 200 học sinh mới ghi tên song v́ không đủ pḥng học và bàn ghế nên đành phải hạn chế, chỉ nhận thêm khoảng 100 em, được đánh giá là “kém về tài chánh” nhất. Sĩ số học sinh bây giờ gia tăng đến 412 em, được chia thành 8 lớp do 2 sư huynh và 6 giáo viên đảm trách.
02/10 : lễ các thánh thiên thần hộ thủ. Thánh lễ khai giảng niên học. Có cầu nguyện cho các ân nhân trường.
28/10 : Lễ Đức Giê-su Ki-tô vua. có cuộc tập họp giới trẻ quanh Chúa Ki-tô vua.
21/11 : Một học sinh của trường lănh nhận bí tích thanh tẩy cùng gia đ́nh 8 người.
22/12 : Cây Giáng Sinh. Phân phối quần áo và thực phẩm cho các học sinh nghèo.
Niên khóa 1962-63
Một bước tiến : thành lập cộng đoàn.
15/06/1963 : sư huynh giám tỉnh được sư huynh thư kư Exupère “hộ tống” đă đến trường La San Nghĩa thục Sài G̣n (43, Nguyễn Thông) để xác lập cộng đoàn tu sĩ gồm 3 sư huynh mà 2 trong số này vừa có sứ mạng là hợp tác với sh hiệu trưởng Urbain để điều hành trường và vừa cùng huynh trưởng Vial phụ trách nhóm 3 học sinh khiếm thị[2].
29/08 : sau cuộc viếng thăm của sư huynh giám tỉnh, sư huynh Aymard rời cộng đoàn để sang Thị Nghè (LS Mai Thôn) dưỡng bệnh. Sư huynh trẻ Monfort (không phải là anh Miên !) vừa từ học viện ra đến thay thế tạm cho sư huynh Aymard.
10 thầy giáo bên đời rất tận tâm và đảm trách dạy các lớp học sáng và chiều. Giờ giáo lư ở mỗi lớp do các sư huynh đảm nhiệm.
Số học sinh gia tăng không ngừng. Từ con số 312 (06/1956) đến nay (1963) số ấy đă lên đến 1026 học sinh. Đấy là chưa kể hàng trăm em có đến ghi tên nhưng không được nhận vào do trường thiếu pḥng lớp.
Việc giảng dạy và học hành được chăm chút và theo dơi sít sao : Chương tŕnh học chính thức của bộ, cộng thêm phần giảng dạy tiếng Pháp do nhà văn hóa Pháp hỗ trợ, được kiểm tra do các kỳ thi đầu niên khóa, hàng tháng, tam cá nguyệt, gọi điểm mỗi hai tuần. Đấy là chưa nói đến kỳ thi chính thức cuối cấp (văn bằng tiểu học) được tổ chức toàn quốc, mà thường mỗi năm, các học sinh của trường đều đậu được trăm phần trăm.
29/08 : khánh thành nhà nguyện cộng đoàn và trước sự chứng kiến của sư huynh giám tỉnh, các bề trên, các sư huynh và các nhân vật của đô thành Sài g̣n, đức tổng giám mục Nguyễn văn B́nh làm phép các pḥng ốc dành cho các học sinh khiếm thị.
24/11 : Một nhóm học sinh được rước lễ lần đầu. Đức cha Harnett, chủ tịch cơ quan CRS tại Việt Nam, làm chủ tế. Sau thánh lễ có chiêu đăi nhẹ cho các em học sinh của trường.
Mỗi tháng đều có thánh lễ ngoài sân cho toàn trường và mỗi lần như thế sẽ là lễ hội vui : giờ chơi kéo dài, phân phát bánh ḿ và bánh kẹo.
Sở dĩ học sinh được hưởng nhiều quà như thế là do sự tài trợ của các ân nhân, bạn bè, cựu học sinh ngựi Tàu. Cho đến giờ phút này t́nh h́nh tài chánh khá “lành mạnh”. Tương lai sẽ do Chúa Quan Pḥng định liệu v́ lợi ích của các trẻ.
Niên khóa 63-64
Năm nay nhà trường gồm có 3 sư huynh : hiệu trưởng là sư huynh Urbain và 2 sư huynh vừa từ học viện Đà Lạt ra cộng đoàn là Dosithée Tuân và Gustave Tân. Hai sư huynh trẻ chia nhau lo dạy văn hóa, giáo lư và sinh hoạt học đường cho 17 lớp : 10 lớp ban sáng và 7 lớp ban chiều. Thành phần giáo viên đời đều là công giáo, phần lớn thuộc giới tu xuất.
Tổng số học sinh là 1092, trong đó số Công giáo là 607 em. Có thể nói là trường “hơi quá tải” : phải hạn chế số trẻ mới xin nhập học, uy tín trường được xác lập.
Học sinh mỗi ngày học 4 giờ, buổi sáng hoặc buổi chiều. Chương tŕnh học là do Bộ giáo dục đưa ra. Kết quả thi Tiểu học là đậu 147 trên 150 ứng thí.
Mỗi tháng đều có thánh lễ cầu nguyện cho các ân nhân. Sau thánh lễ, có cuộc họp mặt của các cựu hoc sinh : thông tin đủ loại, chỉ thị tông đồ tại các môi trường mà họ sinh hoạt.
Trường có mối liên hệ tốt với giới giáo sĩ, tu sĩ trong thành phố. Đức cha Harnett mỗi lần ghé Sài g̣n đều thường đến thăm trường. Các linh mục ḍng Chúa Cứu Thế là bạn của trường (qua sh Urbain !). Một cha ḍng CRRS là tuyên úy trường và được dành cho một pḥng để làm trụ sở cho hội Pax Christi (?) nhằm canh tân văn hóa và tinh thần cho các hội viên.
21/10 : 60 học sinh của trường chịu lễ lần đầu. Phụ huynh các em đến tham dự đông đúc.
24/12 : thi đua làm hang đá mừng Chúa Giáng Sinh : có giải thưởng dành cho 289 máng cỏ dự thí. Sau cuộc thi và lănh thưởng, các tác giả đều đưa máng cỏ của ḿnh về nhà. Như vậy nhiều gia đ́nh, ngay cả gia đ́nh bên lương, cũng có máng cỏ để kịp mùng lễ Giáng sinh của Chúa Giê-su Hài Đồng.
T́nh h́nh tài chánh của trường khá “lành mạnh” : Thiên Chúa vẫn tiếp tục quan tâm đến công cuộc của Ngài. Chúng tôi vẫn trông cậy vào Ngài.
Nét đặc thù của cộng đoàn La San tại trường LS Nguyễn Thông trong niên khóa 63-64.
Có 3 sư huynh là Urbain Lựu, Dosithée Tuân và Gustave Tân làm việc tại trường như đă nói trên : sh Urbain hiệu trưởng của trường (chi nhánh của Taberd), lo điều hành chung và là người chịu trách nhiệm chi thu tài chính nhờ mối liên hệ rộng răi của sh. Sư huynh là thành viên của cộng đoàn La San Taberd nên sáng đến trường, chiều lại về. Hai sư huynh trẻ hợp cùng sư huynh bề trên Vial (Trần văn Huề) làm thành cộng đoàn La San Hiền Vương (v́ có cửa chính quay ra cuối đường Hiền Vương với số nhà 282). Cộng đoàn này trú ngụ trong dăy nhà trệt quay mặt ra công trường dân chủ, hai bên hông là hai con đường chính, đường Hiền Vương phía trái (nay – 2005 – là Vơ Thị Sáu) và phía phải là …. Ban ngày, sáng và chiều, 2 sh trẻ phụ giúp sh Urbain điều hành trường La San Nguyễn Thông (đứng lớp, sinh hoạt văn nghệ và thể thao, điều hành trật tự …) . Chiều đến sư huynh bề trên Vial đưa các em mù (khoảng 8 trẻ) chính thức đi học chung với các em sáng mắt ở Taberd trở về. 2 sh trẻ giúp chúng giải trí, chơi thể thao, tắm rửa và dùng cơm chiều. Tối đến họ tiếp tục chia nhau giúp chúng ôn tập, học thêm sinh ngữ, toán, giáo lư vv… : đây mới là trường Ánh Sáng, trường “La San mù” và là trường được Taberd bảo trợ về nhu cầu vật chất.
Niên khóa 65-66
Một chồi non nhú mầm : phân hiệu “mù” của La San Nghĩa Thục.
Tháng tám : Sư huynh Gustave được đổi đi Ban Mê Thuột. Các sư huynh lần lượt đến thay thế là Đạt Thanh và Zacharie nhưng các vị này chỉ có thể bám trụ trong vài tuần lễ thôi. Cuối cùng, v́ bệnh trạng biến chuyển tốt nên sư huynh Aymard quay trở lại với La San mù và tận tâm dạy dỗ các em khiếm thị.
Nhóm các em mù đă khởi sự niên học với sĩ số là 11 em. Trường tiểu học mù của nhà nước gởi đến danh sách 15 em nhưng trường La San mù chỉ có thể nhận thêm được 3 v́ thiếu chỗ và thiếu tài trợ. 11 em mù của trường được chia ra như sau : 3 theo học lớp đệ thất (lớp 6), 4 em lớp đệ lục, 1 em lớp đệ ngũ và 3 em lớp dự bị vào đệ thất. Trừ 3 em này ra, tất cả các em c̣n lại theo học tại trường Taberd chung với các em sáng mắt. Em học lớp đệ ngũ (tên là Nguyễn Khánh, con của cán bộ tại Biên Ḥa, và sau là chủ tịch hội người mù thành phố) rất chăm học và thường đứng nhất nh́ trong lớp, có nhiều ảnh hưởng tốt trên bạn bè. Các em khác cũng vậy, tuy thường có thứ hạng từ 1 đến 10 thôi. Việc thử nghiệm hội nhập cho các em khiếm thị được sinh hoạt với các em sáng, tuy gặp phải nhiều trở ngại song với quyết tâm của những người trong cuộc, lại tỏ ra rất tích cực.
Để có được nguồn thu đều đặn hỗ trợ cho ban mù này, cộng đoàn các sh La San dự tính mở một phân hiệu cấp hai có thu học phí cho các học sinh b́nh thường sống chung quanh trường La San Nghĩa Thục. Để được vậy, chúng tôi phải có trường ốc thích hợp và hiện chúng tôi đang tiến hành việc t́m kiếm tài chánh cho công tŕnh xây dựng trên.
Tháng bảy : Cơ quan xă hội của nhà nước đă hỗ trợ chúng tôi 3 000 $ mỗi tháng để phụ thêm chi phí các loại cho các học sinh mù.
Thủ tướng Nguyễn Cao Kỳ đă tặng cho trường một xe chuyên chở hạng nhẹ để đưa rước các học sinh đi học và một số tiền là 100 000 $ để xây một pḥng nhạc : chỗ học tập và tŕnh diễn của phần lớn các học sinh mù chính thức của trường và của các trung tâm bạn.
Tháng chạp (22/12, lễ thánh Cécilia bổn mạng của giới ca nhạc) : năm nay là năm thứ hai mà bề trên Vial, giám đốc trường mù La San và cũng là một nhạc sĩ đầy tài năng, thầy dạy của nhiều nhạc sĩ ca sĩ tại Sài G̣n, đă đứng lên tổ chức một đạïi nhạc hội về nhạc trẻ nhằm mục đích gây quĩ cho công cuộc phục vụ trẻ khuyết tật. Tiền thu từ cuộc biểu diễn rất hào hứng này mang về cho ban tổ chức 100 000 $ và sau khi trang trải các chi phí, số tiền c̣n lại để nhập vàp quĩ là 80 000 $.
Cũng nhằm góp phần xây dựng trường ốc, cơ quan xă hội nhà nước hứa hỗ trợ 300 000 $ khi dự án khởi sự được thực hiện trên công trường.
Niên khóa 66-67
Tháng bảy : Sư huynh bề trên Vial, sau ba tháng tu nghiệp tại Anh Quốc, đă lên đường trở về nhiệm sở. Bộ truyền bá Đức Tin, qua trung gian của Phái bộ tông ṭa (Délégation apostolique) đă hỗ trợ tỉnh ḍng La San 15 000 US$. Ban cứu trợ Công giáo góp thêm 10 000 US$. Ngoài ra quân đội Mỹ c̣n có tặng thêm 6 500 US$ (5 000 thuộc quĩ xă hội lính Mỹ và 1 500 US$ do lạc quyên).
Tháng Tám : sh Dosithée hăng hái chạy giấy tờ để đi Pháp. Hai sh Martin và Arnould được giao trách nhiệm lo hai phân hiệu Việt và Pháp của trường La San Nghĩa Thục. Sh Girard đến tăng cường cho nhóm lo mù. Trong suốt niên học, sh phải chạy tới chạy lui giữa hai trường La San Nghĩa Thục và La San Đức Minh. Sh Wenceslas, chịu trách nhiệm chi nhánh La San Chánh Hưng, cũng đến sống với cộng đoàn và làm tăng thên nhân số cho cộng đoàn : 5 thành viên.
Tổng số học sinh của trường mù năm nay là 22 em trong đó có 17 mù và 5 em c̣n thấy được chút ít. Các em khiếm thị được chia ra như sau : 1 lớp 9 (đệ tứ), 3 đệ ngũ, 3 đệ lục, 5 đệ thất (nhưng một thời gian sau, có 2 xin thôi) và cuối cùng là 5 em theo học cấp 1.
Tháng chín : Cơ quan xă hội của Bộ xă hội nâng tiền trợ cấp lên thành 5 000 $ (mấy năm trước là 3 000 $) và giải ngân số tiền hứa hẹn là 300 000 $ để góp vào việc xây dựng trường sở (đă khởi công từ tháng sáu). Tiến độ xây dựng quá chậm trong khi thành viên sống tại trường th́ đông. Cộng đoàn các sư huynh : 5 ; học sinh : 22 và 1 bảo vệ nhưng chỉ có 2 pḥng tắm và 1 pḥng vệ sinh cho tất cả 28 con người ấy !
Tháng 10 : Việc chuẩn bị mừng kỷ niệm năm thứ 100 của sự hiện diện của ḍng La San trên quê hương này đang tiến hành cách rất hồ hởi, một tên trộm đă khéo léo đến viếng nhà chúng tôi và mang đi nhiều đồ đạc có giá trị cao : tên ấy nhắc nhở chúng tôi phải biết luôn sống cảnh giác, ngay cả giữa những công việc bề bộn.
Tháng một : Đại hội nhạc trẻ theo truyền thống hằng năm được tổ chức tại Taberd (dưới sự hướng dẫn và đôn đốc của sư huynh bề trên Vial) nhằm cứu trợ đồng bào bị thiên tai lũ lụt tại miền tây đă mang lại bội thu : 140 000 $. Toàn bộ số tiền này được trao cho cơ quan CARITAS quốc gia để phân phối cho đồng bào bị nạn.
Vào những ngày chót trong tháng, gia đ́nh La San Nghĩa Thục trở nên náo nhiệt lạ thường : dọn nhà gấp lên. Nhóm thợ đập phá nhà cũ loan báo sắp sửa đến thi công.
Bốn máy đánh chữ Braille và sáu máy đánh chữ hiệu Stainsby đă đến được Sài G̣n sau bốn tháng chờ đợi : sẽ có chuyện hấp dẫn trong kỳ triển lăm kỷ niệm đệ nhất bách chu niên.
Tháng chạp : các lễ hội kỷ niệm bách chu niên ḍng La San đặt chân lên đất Sài G̣n được khai mạc bằng những trận đấu thể thao tranh chức vô địch giữa các trường La san trên toàn quốc và bằng những buổi tŕnh diễn văn nghệ bởi và cho học sinh các trường. Trong những buổi diễn dành cho các phụ huynh học sinh và quan khách, ban tổ chức với sự tham gia của sư huynh Hiệu trưởng, đă tổ chức bán vé để ủng hộ trường La San mù và trường La San kỹ thuật Cần Thơ. Kết quả thu được 340 000 $.
10-XII-1966 : lễ đặt viên đá đầu tiên của trường La San mù (số 282 Hiền Vương, quận 3). Ông bộ trưởng bộ xă hội đến chủ tọa. Trong những khách mời danh dự có vị đại diện riêng của sứ thần Ṭa Thánh tại Việt Nam, bề trên Phụ quyền vùng Á Châu, đại diện cho bề trên Tổng quyền ḍng La San trong dịp lễ bách chu niên, sư huynh giám tỉnh, và rất nhiều nhân vật cấp cao dân sự cũng như quân đội cùng các cựu học sinh rất trung thành của ḍng.
12-XII-1966 : Kết thúc cuộc triển lăm các sinh hoạt học đường tại các trường thuộc hiệp hội giáo dục Công giáo (chủ tịch là sư huynh Félicien, hiệu trưởng trường Taberd). Khu triển lăm gồm 18 gian pḥng, trong số đó có 2 gian pḥng tŕnh bày h́nh ảnh và hoạt động của phân hiệu khiếm thị : các học sinh mù của phân hiệu tiếp tục sinh hoạt b́nh thường như chúng vẫn làm hằng ngày như học hành hoặc chơi nhạc cách tự nhiên (mù mà !) trước đám đông khán giả. Những câu hỏi của công chúng đặt ra cho các em khiếm thị cho thấy là có nhiều người, dù được linh hoạt bởi những t́nh cảm tích cực đối với các em kém may mắn này, cũng thường có những ư tưởng không chính xác về thực trạng hay về những tâm t́nh đáng trân trọng của các em. Cuộc triển lăm này cũng cho thấy phần nào t́nh h́nh tham gia tích cực của a/e La San vào việc nâng đỡ và giáo dục các em kém may mắn.
Tháng bảy : sau hơn 7 tháng xây dựng, ngôi trường mới vừa kịp sẵn sàng đón nhận 300 học sinh cấp hai vào học. Các lớp được mở gồm : 3 đệ thất, 1 đệ lục, 1 đệ ngũ và 1 đệ tứ.
Niên khóa 1967-68 : Xuất hiện “Trung học La san mù” hay La San Hiền Vương.
01-VIII- 1967 : Trường khai giảng. Các học sinh khiếm thị được chia ra như sau : 5 theo học lớp đệ thất, 2 đệ lục, 4 đệ ngũ, 1 đệ tứ. Phân hiệu cấp I đặc biệt gồm 8 em khiếm thị lớn và phân hiệu cấp I b́nh thường gồm 10 em khiếm thị nhỏ. 2 nữ tu ḍng Đức Mẹ Mân Côi giúp lo cho các em nhỏ mù của cấp I. Tổng số các học sinh khiếm thị là 32.
Tháng tám : cuộc du hành sang Mỹ của sư huynh hiệu trưởng Vial Trần Văn Huê từ ngày 9 đến ngày 30 tháng tám đă giúp cho trang thiết bị của trường mù thêm phong phú.
Tháng chín & mười : xây dựng thêm 3 pḥng ở (gọi là homes) cho các nội trú khiếm thị lớn : sh hiệu trưởng áp dụng hệ thống “cottage” của Hoa Kỳ. Mỗi cottage là chỗ dung thân cho 4 em mù lớn với giường, tủ quần áo …
Tháng chạp : một biến cố hấp dẫn khác là việc khai giảng những khóa học anh văn buổi tối được gọi là “Anh Văn La San”. Các khóa học này được sư huynh Vial và Thịnh – cử nhân giáo khoa anh văn – điều hành. Thêm một cơ hội quảng bá cho trường mù và công cuộc xă hội La San.
Tháng hai 1968 : đây là tháng tổng tấn công của bộ đội Việt Cộng trên toàn cỏi đất nước miền Nam. Trường buộc phải cho học sinh nghỉ học trong hai tháng. Tháng tư, các học sinh trở lại trường và gắng sức hoàn thành chương tŕnh học.
Tháng sáu : bộ đội Việt Cộng lại khởi sự tấn công bằng những cuộc pháo kích và khủng bố. Hàng ngàn nhà cửa bị ra tro cùng với nhiều sinh mạng. Trường cũng bị trúng 1 hỏa tiển. May thay cũng đă đến thời điểm của những ngày nghỉ hè hằng năm.
Niên Khoá 1968-69
Các sư huynh Claude và Arnould rời cộng đoàn cho một nhiệm vụ mới tại môi trường khác. Bù lại, trường hân hoan chào đón các sư huynh từ nơi khác đổi đến như sh François Sắc, Louis Đạt Thanh và Donat.
Tháng tám : Niên khóa mới khai giảng vào đầu tháng tám 1968. Nhân sự của trường La San Hiền Vương gồm 7 sư huynh , 36 giáo viên nam nữ ngoài đời. Nhờ việc mở thêm các lớp học chính qui và các khóa sinh ngữ  mà sĩ số học sinh đạt tới con số 1 800 em. Ngoài ra tổ chức kỷ luật của trường năm nay có đến hai sư huynh giám học, một cho tiểu học và một cho cấp hai.
Phân hiệu La San mù cũng phát triển theo. Để nuôi ăn học và giáo dục miễn phí 40 em khiếm thị, cộng đoàn phải thắt lưng buộc bụng và chấp nhận một cuộc sống khắc khổ, nhất là đối với những tu sĩ giáo viên nhiệt thành v́ công tác.
Cũng trong tháng này, trường cũng có tổ chức buổi chiêu đăi các ân nhân người Hoa kỳ đă góp phần vào việc phát triển phân hiệu mù. Trong số các ân nhân c̣n có sự hiện diện các đại tá, đại úy và tuyên úy. Các em khiếm thị tŕnh diễn âm nhạc và hát những bài hát tiếng Việt để chào đón các quan khách.
Cuối tháng tám, sư huynh hiệu trưởng được mời đi Phi-luật-tân để nói chuyện về vấn đề các em mù. Khi trở về, sư huynh đă quyết định tổ chức xổ số tombola “v́ trẻ mù” tại rạp Thống Nhất. Chính trong cuộc vui này mà các em khiếm thị có dịp thi thố tài năng. Và cũng nhờ cuộc xổ số này, mà phân hiệu đă dễ dàng chi trả món nợ một triệu cho bà Trương (Vĩnh Lễ) mà phân hiệu đă mượn khi xây cất nhà mới.
Cuối tam cá nguyệt thứ nhất, cấp hai của trường đă tổ chức một buổi tŕnh diễn văn nghệ cho tất cả học sinh của cấp. Các học sinh đă chứng tỏ được thiện chí và tài năng của ḿnh và góp phần làm tăng thêm tinh thần lạc quan chung qua những khúc hát, những đoản kịch, những tiếng cười hồn nhiên …. Qua ngày hôm sau, chúng được tận hưởng một buổi cắm trại đầy hứng thú trên sân trường.
Vị giám học cấp một rất năng động trên cánh đồng truyền giáo. Qua những tháng dài, sư huynh đă chuẩn bị chu đáo các em nhỏ để đón nhận bí tích thêm sức bằng những bài giáo lư sống động của ḿnh. Dịp lễ thánh An-rê, 30 tháng 11, các phụ huynh lấy làm hănh diện về 200 con em ḿnh trong bộ đồng phục trắng nuốt, sắp theo hàng lối, tiến về thánh đường của giáo xứ tham dự thánh lễ ban phép Thêm sức. Trong dịp này, sư huynh François Sắc có tổ chức buổi chiêu đăi đức tổng giám mục B́nh của Sài G̣n. Trong suốt thời gian mùa Giáng Sinh, sư huynh luôn tỏ ra rất tích cực và năng động. Theo đề nghị của sư huynh, bề trên Vial đă cho dựng lên một lễ đài, trên đó thánh lễ đêm sẽ được cử hành giữa trời. Đồng thời, toàn bộ pḥng ốc của trường La san Hiền Vương cũng được trang trí thật đẹp. Cuộc canh thức và thánh lễ nữa đêm diễn ra trong một bầu không khí trang nghiêm, sốt sắng và không kém phần tươi vui.
Tuy luôn phải có cái nh́n tổng quát về việc giáo dục các học sinh, sh hiệu trưởng đồng thời cũng lo lắng cho “sự lành mạnh” của nền tài chánh trường. Ngoài hai thành công vang dội nói trên – biểu diễn văn nghệ và xổ số Tombola – sh đă cho xây dựng một nhà in, nài nỉ các ân nhân trang bị máy móc miễn phí. May nhờ khả năng xoay trở linh hoạt, sư huynh thực hiện thành công những ǵ ông dự định cho các học sinh mù : nhà in La San hoạt động tốt, phục vụ cho công chúng và mang lợi ích tài chính về cho trường mù.
Để kết thúc năm 1968, cộng đoàn tự hứa là sẽ quan tâm đến việc vun trồng ơn gọi cho công tác tông đồ La San. Các sư huynh nghĩ rằng vào cuối niên học 68-69, ḿnh có thể gởi đến đệ tử viện Thủ Đức khoảng 10 ơn gọi có chất lượng.
[1] Trú ngụ trong khu “Cống bà xếp”, phía sau nhà thờ Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp, đường Kỳ Đồng.
[2] Con số này nhanh chóng tăng lên trên mười sau một thời gian ngắn ! Con số này không tính đến các em mù khác thường đến sinh hoạt chung…

 

***********************************************

Kỷ Niệm về Trường La San Nghĩa Thục Nguyễn Thông

Kính chào Frère và các anh chị TN,
Xin cám ơn Frère đă nhắc nhở cho em về ngày 15 tháng 5, lễ kính Thánh Gioan LaSan là Quan Thày của các Nhà Giáo, v́ chính em lúc mới cắp sách đến trường lần đầu, cũng là người thụ ơn của sự giáo dục Ḍng LaSan này..
Thưa Frère, một năm sau ngày ri cư vào Nam bằng tàu há mồm, em được nhận vào làm học tṛ của La San Nghĩa Thục (Ngă tư Nguyễn Thông, Yên Đổ Quận 3 Saig̣n). Sau khi hoàn tất bậc tiểu học tại ngôi trường thân yêu đầu đời này, nhà em quá nghèo không cho phép em vào Taberd.
Kỷ niệm ấu thơ củûa những năm tháng đầu đời theo học ABC ở La San Nghĩa Thục th́ quá nhiều, không sao kể siết, và không bao giờ quên được, như đá banh, đánh cù, đánh khăng, đánh đáo, đánh nhau chảy máu mũi, bị phạt bắt qú, rủ nhau đi học sớm để bắt dế bên bụi cỏ lề đường, quay càrem hay coi Ciné câm "Sạc Lô" trước cổng trường v.v...
Hồi em học lớp Ba, có quan khách ngoại quốc viếng thăm trường và mỗi lớp phải làm một cái ǵ đó để giúp vui quan khách. Em c̣n nhớ là thày giáo em đă sơn một cái thúng lật úp làm mu con rùa, và bắt thằng con của thầy (học cùng lớp tụi em) ḅ trong cái thúng lật úp đó, và thụt ra thụt vô cái đầu con rùa to bằng quả bắp chuối, c̣n chúng em th́ đứng quây quần chung quanh vừa cười vừa vỗ tay reo hát bài "ối giời ơi... ḱa nó ló đầu ra ḱa...làng nước ơi trông coi mà kinh quá... ối giời ơi ḱa nó rụt đầu vô ḱa... " v.v...
Ngày nào trước giờ ra chơi cũng được phát mỗi đứa một khúc bánh ḿ và một miếng pho mai (Mỹ quốc viện trợ) hay một quả chuối, ăn măi cũng chán, tụi em thường móc ruột bánh ḿ viên lại ném nhau, hay tung lên trời rồi há miệng chờ rơi xuống để "Đớp"...
Sau đó một vài năm, h́nh như là đại Lễ kỷ niệm 100 năm phong thánh hay birthday của cha Gioan LaSan, ở Saig̣n có tổ chức lễ mừng rất trọng thể ở sân vận động Tao Đàn th́ phải. H́nh như có đức TGM Saig̣n chủ lễ. Tụi em mặc đồng phục quân xanh áo sơ mi trăng cùng với cả chục ngàn người tham dự mừng lễ, cờ xí bay rạp khán đài trong khi mọi người hát vang bài em c̣n nhớ:
"Chào Mừng Thánh Gioan LaSan":
Lạy Thánh Gioan... bổn mạng....cực nhân
Là cây đuốc sáng...chiếu tỏa...muôn phương
Nguyện xuống ơn cho...bao con trần gian
Giờ đây lên tiếng...thiết tha cùng hát vang
Chào mừng thánh... Gioan
Người là ánh... vinh quang
Hằng soi cho... thế nhân... toàn thế giới...
Nguyện cầu thánh...Gioan
Người là ánh...vinh quang
Hằng cương quyết... sống theo gương Người...
Khi xưa...Người đă nêu gương sáng chói...
Soi dẫn cho...bao đời sống...nên thân người...
Phục hồi...t́nh yêu thương trong thế giới...
Giúp thanh niên...biết sống theo...đường ngay...
Lạy Thánh La San...Bổn Mạng Cực Nhân...
Là cây đuốc sáng...chiếu toả muôn phương...
***
Thưa Frère, sau ngày rời trường Luật vào lính, những năm chinh chiến đời quân ngũ sống bạt mạng, chỉ trừ mấy tội giết người, hại bạn hay lường gạt, c̣n tội ǵ em cũng dám phạm cả, Frère mà là Linh Mục th́ có lẽ phải ngồi hàng giờ mỗi lấn nghe em "Swell Sin". Bây giờ ngẫm nghĩ lại em tin là nhờ giáo dục đầu đời của Trường LaSan mà một tên hoang đàng, ngỗ nghịch, ngông cuồng, bán trời không văn tự như em, c̣n "Biết Sống Theo Đường Ngay "...một chút xíu! Và cũng có lẽ nhờ vậy mà đă được một TN A hiền như Masoeur...trao duyên lầm...
Hôm nay, sau gần 50 năm rời bỏ mái trường xưa, lần đầu tiên em, một đứa học tṛ hoang đàng bội bạc, viết ít ḍng để chia sẻ với Frère và các anh chị TN về những kỷ niệm thơ dại đầu đời dưới mái trường thân yêu LaSan Nghĩa Thục Saig̣n ngày nào. Vừa như một lời thú tội của đứa học tṛ vô ơn v́ chưa làm được ǵ cho Trường LaSan cả (LaSan Nghiă Thục phần lớn cung cấp giáo dục FREE cho con cái các gia đ́nh nghèo hay ri cư 54 như em), vứa như một lời tôn vinh cảm tạ muộn màng đến Cha Thánh Gioan LaSan và các Frère các Soeur đă theo chân Ngài, tận hiến đời mính cho sự Giáo dục của nhân loại, và để gieo vào tâm hồn của những đứa con hoang đàng như em, c̣n sót lại một chút "Ḷng Ngay" .
Phạm Phong
TN B