Lược sử trường thánh Giu-se Hải Pḥng
Cơn hấp hối : 1945-1950.
Được thành lập vào năm 1905, trường thánh Giu-se hoạt động b́nh thường từ dạo đó
cho đến tháng chín năm 1940, mốc thời gian trường bị trưng dụng bởi quân đội
Nhật.
Bị buộc phải rời khỏi trường nội trong 24 giờ, thầy tṛ trường thánh Giu-se phải
chạy đến tạm trú tại nhà xứ mới nằm tại số 9 trên đại lộ Bonnal. Các lớp học
tiếp tục hoạt động cách cầm chừng, nhưng cũng không được bao lâu. Những cơn mưa
bom đổ xuống Hải Pḥng vào năm 1943 đă xua đuổi 9 sh và 30 nội trú chạy khỏi
thành phố đến dựng tạm lều trại ven băi tắm Đồ Sơn. Vào ngày tựu trường trong
tháng chín 1944, trường thánh Giu-se Hải Pḥng-Đồ Sơn đếm được 50 học sinh ngoại
trú và 30 hs nội trú.
Giáp mặt tử thần : 1945-1949.
Sau cuộc binh biến của quân đội Nhật xảy ra vào ngày 09/03/1945, bị xua đuổi “từ
thành phố này sang thành phố khác” và cuối cùng phải quay về số 09 đại lộ Bonnal.
Các lớp lại mở cửa đón học sinh từ tháng sáu đến hết tháng bảy nhưng sang đến
ngày 11 tháng chín, chính quyền Việt Minh lại trưng dụng nhà số 9 đại l65 Bonnal.
Nhận thấy là không thể cầm cự và trụ lại được tại thành phố sông biển này v́
không c̣n ǵ để sống và làm việc được nên các sh được gọi về Sài G̣n và trường
thánh Giu-se buộc ḷng phải đóng cửa.
Vào năm 1947, ông Frauquenot, cố vấn của thành phố Hải Pḥng đă xin với sh giám
tỉnh cho mở lại cửa trường thánh Giu-se nhưng v́ thiếu nhân sự cho ban giảng
huấn cũng như không thể sửa chữa cơ sở giáo dục bị hư hại quá nhiều, các sh đành
xin khất lời.
Vào tháng chạp năm 1948, vào dịp chuyến viếng thăm của sh tổng phụ quyền
Zacharias đến từ Roma, tỉnh ḍng La San Đông Dương mới quyết định mở lại cửa
trường này vào tháng chín năm 1949. Để chuẩn bị cho biến cố này, sh Thomas-Hyacinthe,
một trong những sáng lập viên ngôi trường thánh Giu-se, được gởi đến tại hiện
trường. Sh cho giải tỏa những khu trại quân đội trú đóng, lên danh sách những
khu nhà bị hư hại nặng nề cần phải sửa chữa gấp rút và đóng lại bàn ghế đă bị hư
găy hay bị thiếu mất.
Hồi sinh : 1949.
Công trường tu bổ nhà cửa pḥng ốc bắt đầu hoạt động vào ngày 27 tháng 06 năm
1949. Công tác sửa chữa khẩn cấp được đẩy nhanh tiến độ để các sh có chỗ dọn về
ở. Thật vậy, cộng đoàn các sh đă về đến Hải Pḥng từ hai tháng nay và trong khi
chờ đợi pḥng ốc được sửa sang, họ tạm trú tại số 8 phố (đường) Trung Hoa[1],
trong cửa hàng của ông Giu-se Chong, một cựu học sinh. Ngày mồng tám tháng chín,
các sh có thể tạm dọn về trường Giu-se. Bằng một cử chỉ tượng trưng, trước tiên
các sh mong muốn tôn vinh Thánh Thể nên đức cha Gomez de Santiago, giám mục địa
phận Hải Pḥng có sự phụ tá của cha Giu-se Chu Công, đă vui ḷng chấp nhận thỏa
măn yêu cầu của họ. Các giáo sĩ đă đến làm phép nhà nguyện và cử hành thánh lễ
đầu tiên kính Đức Nữ Rất Thánh Đồng Trinh.
Buổi chiều ngày đầu tiên của “Thánh Giu-se t́m lại được” được đánh dấu bằng lễ
tuyên bố các sự vụ lệnh (đề ngày 01/03/1949) chỉ định sh Harman Minh (đến cộng
đoàn ngày 18/04) làm hiệu trưởng và các sh khác như sau :
Sh Thomas Hyacinthe, chủ công tŕnh xây dựng và tu bổ.
Sh Boniface Bường (đến cộng đoàn ngày 08/08)
Sh Aymard Minh (đến cộng đoàn ngày 18/08)
Sh Médard Thiên (đến cộng đoàn ngày 13/08).
Ngày tựu trường : 16/09/1949
Mặc dù có nhiều dự đoán bất lợi, trường thánh Giu-se mở rộng lại cánh cửa với
số học sinh là 400 em và được chia ra như sau (từ nhỏ đến lớn) :
Lớp đặc biệt : 100
Lớp năm (11è) : 80
Lớp tư (10è) : 90
Lớp ba (9è) : 60
Lớp nh́ (8è) : 40
Lớp nhất (7è) : 30
Kỷ luật hoàn hảo v́ trước ngày tựu trường, sh hiệu trưởng cẩn thận cho treo
trước văn pḥng bảng thông cáo nói rằng “ngày nhập học, sh Hiệu trưởng sẽ không
tiếp bất cứ phụ huynh nào” ! Một thành công đẹp ! Cám ơn thánh cả Giu-se và các
người thợ của thánh”.
Nghênh đón đức Quốc Trưởng : 22/09.
Trong cuộc nghênh tiếp Quốc Trưởng Bảo Đại, trường Thánh Giu-se xác định việc
hồi sinh của ḿnh. Một đoàn đại biểu học sinh 200 trẻ toàn là công dân nước Việt
Nam, tay cầm một lá cờ quốc gia Việt Nam, đổ về công trường[2] trước toà hành
chánh thành phố.
Quốc Trưởng đến lễ đài lúc 9g30, duyệt qua giữa hàng rào các học sinh đang đứng
đón chào bằng những lời “Hoan hô Quốc Trưởng ! Quốc Trưởng muôn năm !” bắt tay
các thầy của chúng. Sau đó, tại nhà hát thành phố, trường thánh Giu-se được mọi
người dân chú ư theo dơi nhiều v́ trước và sau nghi lễ chánh thức, dưới sự hướng
dẫn của các sh, các học sinh chúng ta di chuyển rất trật tự theo các trục đường
chính, luôn luôn theo hàng bốn, được hai hội đoàn Thanh sinh công (JEC) và Hùng
Tâm (coeur vaillants) đi kèm hai bên với cờ quạt và đồng phục mới. Trong khi ấy
sh hiệu trưởng và sh Thomas Hyacinthe được mời đến và tŕnh diện với quốc trưởng
tại “pḥng gương” của nhà hát thành phố.
Mở lớp năm B (11è B) : 03/10.
Mặc dù thông cáo của ngày 01/10 ghi rơ “Sh hiệu trưởng không c̣n nhận học sinh
mới nữa”, các đơn xin nhập học theo nhau chồng chất lên trên bàn giấy của văn
pḥng. Mềm ḷng trước các trẻ và hy vọng vào tương lai, sh hiệu trưởng đành buộc
ḷng mở thêm lớp mới, lớp năm[3] 11èB, vào ngày 03/10, dưới sự phù trợ của thánh
nữ Tê-rê-xa Hài Đồng Giê-su. Và việc này làm tăng thêm sĩ số học sinh lên đến
500.
Thánh lễ hằng ngày : 17/10.
Từ ngày nhà nguyện của trường thánh Giu-se được mở ra, mỗi tuần chỉ có hai (02)
thánh lễ được dâng trên bàn thờ tại nơi này. Nhưng chúng tôi có một vị thánh mới,
sư huynh chân phước Salomon, và chúng tôi long trọng mừng ngài bằng một thánh lễ
cho các thiên thần nhỏ (học sinh tiểu học) rước lễ lần đầu và bằng những tṛ
chơi giữa các lớp với nhau để tôn vinh ngài. Thế nên chúng tôi được đặc ân là từ
ngày 17/10, chúng tôi có thánh lễ hằng ngày trừ ra ngày Chúa nhật. Hôm ấy, từ
sớm, linh mục đến cho các sh chịu lễ để rồi sau đó các vị này cùng với học sinh
ḿnh đến tham dự các nghi lễ tôn giáo, tôn vinh Thiên Chúa với cả cộng đoàn giáo
xứ.
Biểu t́nh : 26/10.
Các học sinh trường ra nhà hát thành phố để biểu t́nh ủng hộ và bày tỏ niềm vui
của quốc gia nhân dịp Việt Nam được nhận vào Hội Nghị ECAFE.
Chiếu phim[4] miễn phí : 28/10
“Mặc dù là một tư thục, trường thánh Giu-se được đồng hóa với một ngôi trường
chính thức.” : đây là phát biểu của ông giám đốc sở thông tin văn hóa vào ngày
28/10, khi ông cho người mang máy móc ra chiếu phim miễn phí cho học sinh của
trường : “Tuần lễ đi thăm dân t́nh của Quốc Trưởng” và “Thời sự quốc tế” . V́
pḥng chiếu bóng “Việt Nhi” khá chật hẹp và học sinh th́ quá đông nên người ta
phải chia thành 3 buổi sáng để thoả măn nhu cầu thưởng thức !
“Tuần lễ truyền giáo”. 23 –28/10
Nhà trường tổ chức gây quỹ cho công cuộc truyền giáo trong các lớp học từ ngày
23 đến 28 tháng 10 và thu được tổng cộng là 555 $, một kết quả tốt đẹp bất ngờ
v́ số đông học sinh là không Công giáo : 360 học sinh bên lương và 140 có đạo
Chúa !
Lễ Ki-tô vua : 30/10.
Dù đa số áp đảo là lương, “dân học tṛ” trường thánh Giu-se đều là “đạo tâm”.
Các sh nhận thấy điều này nhân dịp lễ Ki-tô vua. Để tôn vinh Đức Ki-tô vua, một
cuộc rước kiệu linh đ́nh diễn ra trên các đường phố chính của Hải Pḥng. Rất
nhiều học sinh không là Ki-tô hữu của trường cũng tham gia đông đảo vào đoàn
kiệu hùng hậu cùng với các bạn đồng môn của ḿnh. Có thể nói cuộc diễu hành này
thành công gấp đôi cuộc diễu hành dịp nghênh đón quốc trưởng trong tháng rồi.
Chích ngừa : 12/11.
Vào ngày này, Bác sĩ Perrin, giám đốc cơ quan y tế Pháp, đă đưa các y tá đến
trường để chích ngừa[5] cho các học sinh chống lại các bệnh truyền nhiễm như đậu
mùa và dịch tả.
Vạn thọ : 13/11.
Ngày hôm sau là lễ Vạn thọ, sinh nhật của Quốc Trưởng, một nhóm học sinh đại
diện trường được mời ra nhà hát thành phố để tham dự lễ chào cờ.
Giáo sĩ Trung Hoa : 27/11 – 03/12.
Nhà ngủ của trường tuy hăy c̣n trong t́nh trạng thô sơ đă là nơi tạm trú cho
khoảng 12 đại chủng sinh Trung Hoa chạy loạn Tàu Cộng từ Côn Minh sang. Các thầy
này đợi tàu đưa họ sang Penang.
Lễ Đức Mẹ Vô Nhiễm : 08/12.
Trường đă dồn hết sức lực để mừng lễ Đức Mẹ càng long trọng càng tốt. Trước đó
là tuần cửu nhật để dọn tâm hồn học sinh. Thánh lễ có hát xướng được cử hành lúc
8g00 sáng cho các học sinh Công giáo v́ nhà nguyện quá chật hẹp không thể chứa
hết những ai mong muốn tham gia. Chủ tế là linh mục Giu-se Chu Công. Cha thừa
dịp thuận tiện để làm một bài giảng hùng hồn cho cả nhà nguyện. Lúc dâng của lễ,
kho báu thiêng liêng (14 188 việc lành) do cả trường đă đóng góp trong tuần cửu
nhật được tiến dâng theo ư đức giáo hoàng Pi-ô XII để cầu nguyện cho năm thánh
(1950) thành công mỹ măn. Phần lớn các học sinh hiện diện đều chịu lễ.
Đang buổi lễ chầu Thánh Thể, có nghi thức dành cho tám (08) ứng sinh xin gia
nhập hội Đạo binh Đức Mẹ[6]. Họ tuyên hứa và đặt dưới chân vị nữ tướng của họ tờ
giấy khấn hứa có đề ngày và kư tên đàng hoàng. Sau đó đến lượt các sh tuyên đọc
lại lời dâng hiến nhà ḍng của họ cho Đức Trinh Nữ Vô nhiễm. Đây chỉ là khía
cạnh tôn giáo của buổi lễ và c̣n đây là phần giải trí. Trong nữa giờ đoàn Hùng
Tâm đă chứng tỏ tinh thần đồng đội của chúng trong trận “Đoạt cờ” chống lại cách
anh dũng với đội Dũng Chí nhưng rũi thay, cuối cùng bị đội chót này đoạt tay
trên. Sau đó các ấu nhi bày ra tṛ chơi cũng rất hấp dẫn : tṛ chơi “Bịt mắt bắt
dê”. Tiếp theo là hai lớp Ba và Nh́ tranh nhau vờn với quả banh da mới cắt chỉ
vừa trong cửa hàng Godelu ra. Cuộc chiến ác liệt nhưng bất phân thắng bại nên v́
là lớp đàn anh, nên lớp Nh́ dành ôm quả banh vừa mới sử dụng đem về lớp ḿnh và
lớp Ba đang ngơ ngác tiếc rẻ bổng thấy ban tổ chức cuộc chơi nhét vào tay một
quả banh khác c̣n thơm nức mùi da hơn ! Nhóm Dũng Chí và nhóm mù “bịt mắt” cũng
nhận được phần thưởng cho cố gắng đáng khen của ḿnh. Một ngày lễ trọn vẹn đôi
bề, linh thiệng và nhân bản.
Viện binh : 19/12
Sh Jules Kư đến Hải Pḥng từ cộng đoàn Thủ Đức và dẫn theo một sh học viện vừa
“mới ra ḷ”. Sh trẻ này nhận bài sai phục vụ tại Puginier c̣n sh Kư phục vụ tại
thánh Giu-se trong cương vị “Xếp” xỉ-po, tức trưởng ban thể thao. Ngoài ra sh
kiêm nhiệm thêm lớp Nh́ mới (8èB).
[1] Rue Chinoise. Cần kiểm tra lại tên chính xác của con phố này
[2] nay gọi là quảng trường !
[3] tức lớp một bây giờ (năm 2006)
[4] sinh hoạt vào thời điểm này (1949) là một “sân chơi” đặc biệt, thời thượng !
[5] = trồng trái (rạ + variole)
[6] Legio