III. GIOAN LA SAN, MỘT LỜI ĐÁP

Thật ra, hoàn cảnh ta gặp ngày nay, với những chất vấn và nhu cầu của nó, không hoàn toàn mới lạ. Chính v́ phải đương đầu với những nhu cầu cấp bách giống như vậy, trong lănh vực học vấn, giáo dục, Phúc Âm hóa giới trẻ, mà Gioan La San đă thiết lập ḍng anh em trường Kitô, nay gọi tắt là ḍng La San, ở thế kỷ thứ 17.

Nhờ Thánh Linh, ngài thực sự quan tâm đến những nhu cầu hiển nhiên, Ngài đă hoán cải toàn bộ cuộc sống ngài để theo những đ̣i hỏi của Tin Mừng. Từng bước, ngài đă liên kết với các thầy giáo để mang vào lănh vực giáo dục một giải đáp có hiệu lực, như các gia đ́nh giới nghèo mong ước. Và nhờ học đường trở thành môi trường thuận lợi nhất cho việc học vấn, việc giáo dục và việc phúc âm hóa trong xă hội và trong Giáo hội vào thời đại ngài.

Những ai khảo sát kỹ lịch sử đời ngài, đă bị đánh động mạnh trước một số khía cạnh nơi bản thân ngài và nơi hành động ngài. Đấy là: Ngài có khả năng hiểu thấu sự ǵ xảy ra trong xă hội ở thời đại ngài; ngài phó thác vô điều kiện cho Thánh Linh hướng dẫn; ngài triệt để lo cho giới nghèo; ngài bén rễ rất sâu vào Lời Chúa; ngài gắn bó vững chắc vào Hội Thánh; sự ngài ao ước, từng bước, từ từ đồng nhất với Chúa Kitô; ngài kiên tŕ và hy sinh cho việc đào tạo các giáo chức mà ngài thừa nhận là những thừa tác viên của Chúa Giêsu Kitô, các giáo chức này không phải là chỉ là những anh em ḍng ngài, mà c̣n là giáo dân, ngài ư thức cần phải kết hợp và chia sẻ, nên ngài đă đi đến quyết định sống chung và làm việc với các anh em trong tinh thần ‘Cùng chung và liên kết’.

GIẢI ĐÁP CỦA GIOAN LA SAN LÀ "HỌC ĐƯỜNG KITÔ"

Trong suốt lịch sử ḿnh, ḍng La San đă nhiều lần suy tư về kinh nghiệm sống thuở đầu. Trong luật ḍng, là lời chính thức hiện đại hóa đặc sủng của đấng lập ḍng, các anh em quảng diễn thế này : Thánh Gioan La San đă cải tiến học đường cho người nghèo vào học được, và để nhà trường trở thành cho mọi người như là dấu chỉ Nước Thiên Chúa và phương thế cứu độ.

Ngững lời này đặt đúng chỗ tầm quan trọng của học đường Kitô, trong đời sống và công cuộc của Giaon La San. Ư nghĩa các lời ấu đă được quen hiểu bởi những người đă hoạt động trong quá khứ, hay đang tiếp tục hoạt động, để học đường La San trở thành phương thế thuận lợi nhất cho sư mạng của ḍng.

Ở đây, chúng tôi không thể nói thêm nữa về điểm này tuy nhiên, chúng tôi xin phép đề nghị anh chị em đọc và chia sẻ vài tài liệu về ‘học đường La San ngày nay’, đă dược học hỏi và biên soạn trong các miền của ḍng trên thế giới. Khi mời anh chị suy tư về những tài liệu dựa trên thực trạng ấy, chúng tôi có ư nói lên tính cánh đồng nhất của sự dấn thân vào việc giáo dục và phúc âm hóa của chúng ta.

TÍNH HIỆN ĐẠI CỦA SỨ ĐIỆP LA SAN

Vậy, "học đường La San" đă sinh ra với tư thế là học đường Kitô.

Đấy là gia sản đă truyền đạt cho chúng ta và gieo cho chúng ta quản lư ngày nay. Suốt ba thế kỷ lịch sử ḍng, người ta có thể phát hiện gia sản ấy đă sinh hoa trái cách nào, đă tràn ra, từ các cộng đoàn anh em ḍng, đă được tăng phong phú do sự đóng góp của giáo dân, đă thích nghi với những thời đại kế tiếp và với những nền văn hóa đa dạng.

Cái ư chí thích nghi cũng là cái mà Gioan La San đă dạy chúng ta. Ư chí này rất hữu ích trong một thế giới đang đột biến sâu rộng, là thế giới chúng ta. Tính hiện đại này của sứ điệp La San giải thích sức hấp dẫn, vẫn lôi kéo một số thanh niên và một số nhà giáo dục trưởng thành mỗi ngày mỗi đông. Thật vậy, sứ điệp ấy tỏ ra là một lời đáp thích hợp cho nhiều vấn đề của chúng ta.

Đặc biệt sau đây là vài khía cạnh của sứ điệp:
- Tầm quan trọng của học sinh và của giáo dục viên trong dự tính giáo dục La San.
- Đường hướng nghiệp triệt để Kitô mà Gioan La San vạch cho học đường, cho sinh hoạt và chức nghiệp của giáo dụ viên.
- Ư chí Kiên Tŕ phải thích nghi phải nhập cuộc, phải sát nhập văn hóa, để làm cho học đường của Giáo Hội trở thành một dịch vụ giáo dục có chất lượng cao và một phương tiện Phúc Âm hóa có hiệu lực.
- Sẳn sàng mở rộng cho mọi người, trong ư thức huynh đệ và liên đới.
- Chăm sóc đặc biệt các trẻ em giới nghèo và thiếu phương tiện giáo dục và Phúc Âm hóa.

LINH ĐẠO LA SAN: MỘT GIẢI ĐÁP CHO THỜI ĐẠI TA

Ngay từ thuở đầu, Gioan La San đă hiểu rằng nếu muốn cho học đường biểu hiện toàn thể khả năng nhân bản và thiêng liêng, th́ cần cung cấp cho học sinh những giáo viên có khả năng lĩnh hội và cáng đáng nghề giáo dục của ḿnh như một ơn thiên triệu, như một thừa tác vụ chân chính. Các giáo viên này cũng phải có khả năng hội nhập vào các cộng đoàn và tạo một tinh thần cộng đoàn thật sự, giữa những cá nhân cũng như trong những cơ sở giáo dục.

Gioan La San coi các nhà giáo dục Kitô là "những thừa tác viên của Thiên Chúa", "Những người phân phát các mầu nhiệm" của Thiên Chúa ngay trong nghề nghiệp ḿnh. Ngay từ thuở đầu ngài đă truyền lưu tinh thần ấy cho các anh em trong ḍng ngài. Ngài muốn họ là Người giáo dục trẻ nghèo với học đường Kitô. Ngày nay, những học đường La San được tổ chức và linh hoạt bởi các anh em ḍng và các giáo dục viên giáo dân. Ư Hướng của Gioan La San tiếp tục hợp với thời đại một cách làm cho ta ngạc nhiên. Ư hướng ấy tràn lan ra ngoài cộng đoàn các anh em ḍng và đến với tất cả những ai muốn làm việc sinh khí của ngài linh hứng. Thành ra làm việc trong cơ sở La San trở nên một thách đố và một lời gọi. Anh em ḍng và giáo dân chung nhau, chúng ta xây dựng cộng đồng giáo dục trong cộng đồng học đường.

Chúng tôi vui mừng v́ nhận ra cách thức, mà sinh khí La San đang linh hoạt và định hướng cho một số lớn các anh chị giáo viên cộng sự với chúng tôi; v́ nhận ra cách mà ư thức thừa tác vụ của sự anh chị dấn thân vào công cuộc giáo dục, đă làm cho anh chị sẵn sàng phục vụ, có óc sáng tạo và sống quảng đại. Như vậy, Gioan La San tiếp tục là một hồng ân của Thiên Chúa đặc biệt dành cho các nhà giáo dục trong thời đại chúng ta. Ngài là tôn sư chúng ta, đă hiểu điều ấy, bởi v́ Hội Thánh, ngày 15 tháng 5, năm 1950 đă suy tôn ngài làm quan thầy tất cả những nhà giáo dục Kitô. Đấy là lư do v́ sao chúng ta hằng nói đến linh đạo La San.

ĐẶC ĐIỂM CỦA LINH ĐẠO LA SAN

Đề tài đă được bàn nhiều lần trong các cộng đoàn anh em ḍng và trong các cộng đồn giáo dục, nên chúng tôi xin được nhấn mạnh vào vài điều quan trọng bậc đầu. Rồi trong các năm tới, đề tài này sẽ được quảng diễn nữa, dưới những phương thế khác nhau, bởi các anh em ḍng và các nhóm La San khác làm việc trong hay ngoài học đường.

A/ TINH THẦN ĐỨC TIN VÀ NHIỆT THÀNH

Kinh nghiệm sống đặc sủng La San, ngay từ thuở đầu đă là kinh nghiệm sống với Thiên Chúa. Gioan La San và các anh em tiên khởi đă là những người sống đức tin trước hết quan tâm đến hoàn cảnh bị bỏ rơi của "con em giới lao động và giới nghèo", các ngài đă khám phá ra nhờ đức tin sứ mạng của ḍng mà các ngài đă thành lập.

Trong tư thế một người hằng sống theo đức tin, Gioan La San trên giường hấp hối, đă thốt ra lời tóm tắt cuộc hành tŕnh trần thế của ngài như sau: "Tôi thờ lạy trong mọi sự tác động của Thiên Chúa nơi tôi". Ngài thờ lạy Chúa hiện diện giữa những đấu tranh ngài phải đương đầu để các cộng đoàn của ngài và các trường học ngài thành lập được thừa nhận; cũng như trên những con đường ngài đi để thiết lập trường mới, trong việc soạn những bút tích giáo dục, sư phạm hay thiêng liêng; trong nổ lực theo dơi và nâng đỡ các anh em và các cộng đoàn.

Đây là một thái độ quan trọng đối với chúng ta, đang theo gót Gioan La San: chính trong việc bổn phận, trong thực tại đời sống tại trường họ, trong liên quan ngang dọc của cộng đồng giáo dục, mà chúng ta cuộc đời một con người có đức tin, chúng ta là nam hay nữ.

Chúng ta biết rằng Thiên Chúa hiện diện trong công việc, trong ưu tư và trong vui sướng chúng ta. Chúng ta đánh giá mọi thực tại đời sống dưới ánh sáng của Tin Mừng. Chúng ta tập biện phân trong mọi biến cố một dấu chỉ và một tiếng gọi của Chúa, và mừng v́ cảm nghiệm ta là "cộng tác viên của Chúa", chúng ta cung hiến toàn thể đời ta để xây dựng Nước Thiên Chúa, với dịch vụ giáo dục.

Nơi con người La San, đức tin biểu hiện qua một nỗ lực bền bỉ, một ḷng tận tụy nhiệt thành, theo như thánh La San đă nói, để cứu độ các học sinh của ḿnh. Ta giúp chúng tự giải phóng khỏi dốt nát, khỏi ích kỷ, khỏi ảo vọng, khỏi cám dỗ thoát ra ngoài sự thực, khỏi óc duy vật và khỏi óc "theo thời". Chính ḷng yêu mến Thiên Chúa hằng sống và thúc đẩy ta dâng hiến cuộc đời để cho các cơ sở La San trở thành những nơi giúp bản thân con người tăng trưởng, phát triển và những nơi xây dựng một cộng đồng sinh động.

B/ ĐỨC TIN DỰA TRÊN LỜI CHÚA

Đối với Gioan La San chính Lời Chúa tỏa ánh sáng trong hành động chúng ta, một thái độ sẵn sàng phục vụ và phục vụ vô vị lợi.

Chúng ta ư thức về những trở ngại do một số tổ chức gây ra, không thuận lợi cho đối thoại, cho công bằng, cho ḥa hợp. Chúng ta rất lo ngại v́ hậu quả các cuộc đấu tranh và đương đầu xảy ra. Chúng ảnh hưởng chẳng tốt ǵ trên cộng đồng giáo dục, đặc biệt trên sự hiệp nhất và trên chất lượng của dịch vụ dành cho học tṛ.

Hiển nhiên, lư tưởng của học đường Kitô là miễn phí. Điều này được các hệ thống giáo dục trong các nước dân chỉ hiện đại thừa nhận càng ngày càng hơn. Học đường cưỡng bách phải trở thành học đường miễn phí. Kể cả khi nhà trường không là trường nhà nước. Chúng ta coi điều ấy như là một đ̣i hỏi công bằng. Và muốn để nó trở thành thực sự, tất cả chúng ta cam đoan họat động để trong các xă hội chúng ta, quan niệm và thực hành sự công bằng ấy trong học đường mỗi ngày lớn lên.

ĐI TỚI MỘT KHUÔN H̀NH CON NGƯỜI LA SAN

Chúng tôi thiết tưởng, bây giờ có thể xác định sự mà ta có thể gọi là khuôn h́nh con người La San. Để đặt vào đúng chỗ và để hiểu đúng mức. Chúng tôi thấy cần ghi chú hai điều:

1. Phải biết rằng, khi vâng theo tác động của Thiên Chúa, Gioan La San khám phá ra một con đường mới để sống Tin Mừng th́ phải đă nghĩ tới các anh em ḍng trường Kitô và ngài đă làm việc với anh em và cho anh em ấy. Ngài đă muốn anh em ấy là tu sĩ, nghĩa là những người thánh hiến với các lời hứa đặc thù và sống cộng đoàn. Dự tính của ngài vẫn c̣n có hiệu lực ngày nay.

2. Chúng tôi cũng lưu tâm đến sự khác biệt của các nhóm La San đă phát sinh và đă phát triển xung quanh cộng đoàn anh em La San, phần lớn ở trong môi sinh công giáo và Kitô.
Chính trong bối cảnh hai mặt ấy mà ta đặt khuôn h́nh La San này.

-Người La San (là nam hay nữ, độc thân hay có gia đ́nh, giáo dân hay hiến thánh) là người sống đức tin.
* Nh́n mọi sự với cặp mắt như Chúa muốn.
* Sống ơn thiên triệu Kitô như một lời gọi nên thánh trong bậc sống bản thân ḿnh.

- Người La San được linh động với nhiệt khí mang sứ điệp Tin Mừng vào công cuộc giáo dục của ḿnh, và như thế tham gia vào công tŕnh Cứu Độ, đồng thời lưu tâm riêng đến kẻ nghèo và kẻ bị bỏ rơi.

-Người La San làm việc với kẻ khác trong tinh thần cùng chung và liên kết
* Ḥa hợp với những dự tính giào dục của những cộng đoàn La San địa phương.
* Dùng học đường làm phương tiện ưu thế với ư thức sâu sắc cần có thái độ sẳn sàng phục vụ người nghèo bằng việc giáo dục và Phúc Âm hóa.
* Hằng tựa vào thánh Gioan La San.

Khuôn h́nh này không loại bất kỳ ai, dù thuộc tín ngưỡng khác, nhưng vẫn xác tín rằng mọi nền giáo dục chính đáng bao gồm một chiều kích tôn giáo, và xác tín rằng nhờ đời sống liêm khiết của ḿnh, ḿnh thiết lập với các học sinh một quan hệ rất đặc biệt, bằng cách cho chúng khám phá ra, xa hơn bản thân chúng, những giá trị phải đưa ra thực hành trong đời sống; ḿnh tỏ bày ư chí gia nhập một cộng đồng học đường, để cộng tác với tất cả những ai đến nơi Gioan La San để lấy nguồn linh hứng và một điểm qui chiếu chung cho nhau.

MỘT LỜI GỌI: HĂY TRUNG THÀNH MÀ SÁNG TẠO

Viết đến đây hai từ ngữ trở lại trong tâm thức chúng tôi, và xuất hiện mang ư nghĩa cao. Đấy là ḷng trung thành và óc sáng tạo.

Đối với tất cả những ai muốn thuộc về ngài và mang tên ngài, dù là anh em trong ḍng, dù là anh chị em khác thánh Gioan La San c̣n là đấng gợi hứng và một tôn sư, ngày nay c̣n hơn trong quá khứ.

Ngài dạy chúng ta luôn luôn nh́n tương lai, luôn luôn t́m kiếm những giải đáp mới cho những thách đố mới, bởi v́ con người La San là con người có óc sáng tạo.

Ngài mời chúng ta đưa cái nh́n sáng suốt biết phê phán trên những thực tại lịch sử, văn hóa và thiêng liêng để phát khởi những giải đáp thích đáng: Con người La San là con người có óc thực tế và có nghị lực.

Ngài giúp chúng ta phân định trong đức tin, những dấu hiệu của thời đại, và ăn rễ sâu vào lời Chúa, để lời Chúa trở thành ch́a khóa cho đời ta. Người La San là anh em ḍng, hay là giáo dân, là nam hay nữ, là người sống đức tin, hằng lắng nghe Thánh Linh và để Thánh Linh hướng dẫn.

Vậy khi theo Gioan La San, chúng ta rèn luyện óc sáng suốt, khả năng tưởng tượng, và củng cố đức cậy nơi ta.

Linh hứng và linh đạo của thánh lập ḍng được giao cho ḷng trung thành và óc sáng tạo chúng ta, nhưng không phải để bảo tồn như là một vật qúy, mỏng manh phải giữ cho khỏi vở nát, hoặc như là một gánh nặng. Nhưng chính cùng chung và trong t́nh liên kết, trong tinh thần cộng đoàn mà chúng tôi đề xuất cho giới trẻ và cho các nhà giáo dục hiện đại.

Thánh Gioan La San c̣n dạy cho chúng ta, phải đưa ra những phương pháp nào để thử nghiệm, hầu t́m ra những giải đáp thích đáng cho nhu cầu ngày nay.

Đấy là ba điều hằng phải chú tâm:
- Chú tâm đến nhu cầu giới trẻ, đặc biệt giới nghèo của gia đ́nh họ, nhu cầu của các học đường và của các giáo viên.
- Chú tâm đến các cộng đồng giáo dục của chúng ta, đến các nhóm La San, đến khả năng đón nhận và đáp ứng các nhu cầu, đến chứng tá, và đến chất lượng dịch vụ của các cộng đồng và các nhóm ấy.
- Ta hiểu rằng sự chú ư này có tính cách rất hiện sinh và rất thực tế, và ta thực hiện được trong việc bổn phận trong dịch vụ giáo dục và mục vụ, trong đời sống thiêng liêng, gia đ́nh, cộng đồng, nghề nghiệp của chúng ta.

Dĩ nhiên, nói như thế, chúng tôi ư thức rằng trước hết chúng tôi nói với các vị có phận sự giáo dục. Nhưng chúng tôi đă không quên nhớ đến các thành phần khác của các nhóm và các hội thuộc gia đ́nh La San. Tất cả mọi người được mời gọi hiểu biết rơ tinh thần âùy, c̣n hơn thế nữa, v́ dự tính giáo dục La San sẽ hoàn hảo hơn, mỗi lần mà:
- Chúng ta làm cho kẻ dốt được thêm một chút kiến thức
- Chúng ta giúp một kẻ nào khám phá ra ư nghĩa của đời sống họ và đâu là ánh sáng đức tin.
- Chúng ta thiết lập những quan hệ huynh đệ hơn giữa những con người, và khi chúng ta giáo dục con người về công b́nh và b́nh an, an ḥa.
- Chúng ta tất cả, có thể đóng góp ngày này sang ngày kia, vào mọi sự ấy, với tư cách là đồ đệ của Gioan La San.