Tân Cang

... Trong thơ trước, tôi đoán chừng là quà mà bà con bên này nhận được là do “công” anh vận động, còn “của” là nhờ bạn hữu... Co nên đã nhờ anh c1m ơn dùm, chớ tụi này có biết đích danh ai đâu? Hôm nay vẫn nhờ anh cám ơn dùm nghe!

... Mấy hạt giống anh gởi về, rau quả cũng như bông hoa, gieo chẳng lên hạt nào. Có lẽ tại tụi này để lâu quá nên hư chăng?
...

Sáng nay có gặp anh Grégoire Tân và được biết anh sắp qua xứ Mọi vào tháng 8: hy vọng thư này đến với anh trước khi anh lên đường. Dù là ở đâu, gia đình cũng tin rằng anh sẽ luôn giữ vững tinh thần của tổ phụ họ La. Phần gia đình sẽ không quên anh...

Trần Văn Ánh, fsc

Tân Cang

Anh An thương,

Em đã nhận được hình và quà của anh. Em rất mừng khi thấy lại hình anh và nét chữ quen thuộc của anh, tưởng như anh đang ngồi trước mặt hôm nào... Thời gian qua em đã suy nghĩ nhiều về con đường mình đã đi trong mười mấy năm qua, quả thật là không êm đẹp như em đã nghĩ, nhưng vẫn còn cái gì đó gọi em hãy tiếp tục tiến bước (một phần trong đó là những lời khuyên của anh đấy!) Và thế là dấn bước theo Ngài... Mùa Đông Paris chắc lạnh lẽo và cô đơn, nhưng trong mùa Đông ấy vẫn thấp thoáng hình bóng mùa Xuân phải không anh An? Và chúng ta sẽ gặp nhau trong mùa Xuân bất diệt (như có lần anh đã viết)...

... Em đã được nhận lại làm thỉnh sinh. Năm nay em sẽ xin bác Cả cho làm Novice (tập sinh). Nếu “ngày xưa” anh và bác Đào không hỏi “em muốn tiếp tục hay không?” thì bây giờ... không biết thế nào anh nhỉ!

Em mới được đi Nha Trang dự lễ khấn trọn của 2 Frères trẻ và mặc áo dòng của Minh Thành. Năm nay sẽ đến lượt Minh (Lucky). Hoàng (Bobo) nay làm thầy giáo và vẫn lui tới thường.

... Em đã nhận 100$ (Quang gởi) và mới đây 150$ (của anh). Cám ơn anh và cac bạn rất nhiều.

Hồ Quốc Thắng

Nha Trang

Anh An kính,

... Anh đã chúc mừng em khi em được nhận vào gia đình La-Việt. Đó là ngày 26/11, anh Cả thay mặt anh em, nhận em vào gia đình; đó là niềm vui, đie762u em mong chờ bao năm nay. Có lẽ nếu không gì thay đổi, đến cuối năm, em sẽ được tặng bộ áo đen...

Phải cố gắng rất nhiều anh ạ. Nhiều lúc em cứ mơ, cứ tiếc là không được học hành đến nơi đến chốn. Lắm lúc bứt rứt trong người, cứ muốn cho nổ tung lên vậy. Anh nhớ giúp sức cho em trong lời cầu nhé!

Nguyễn Minh Thành

Saigon

Anh An kính mến,

... Thời gian vừa qua đúng là thời gian thử thách đối với em. Em đã mở tiệm với hai bàn tay trắng, thật là khó khăn hết sức nhưng em đã chịu đựng gian khổ và em đã vượt qua. Cuộc sống bây giờ đang đi dần vào khó khăn, nhưng anh yên tâm, vì những gì em đang cố được, em sẽ cố gắng hết sức mình để tạo cho mình một sự vững chải căn bản trong cuộc sống này.

... Phần số tiền 1000$ của Quang gởi cho Cường, em đã nhờ mẹ của anh Tiến giao lại. Chị Hoa đi thăm anh Hồng về cho biết anh Hồng lại được giảm án thêm 1 năm nữa, tức là chỉ còn 1 năm 9 tháng nữa là anh Hồng sẽ được tự do. Còn bác Đào thì năm nay không được giảm án (?) Hy vọng có lẽ bác Đào và anh Hồng sẽ được tự do cùng lúc.

Sau khi đổi tiền (lần thứ ba), hoàn cảnh làm ăn càng khó khăn hơn, em phải vào “Tổ Dịch Vụ Nhà Nước”. Phần bản thân hiện nay lại “trúng tuyển” nghĩa vụ quân sự, em sẽ chạy chọt” tìm cách gỡ ra...

Tuy sở hụi của em ngày càng nặng, nhưng em cố gắng hết sức mình. Vừa lúc em đang cố gắng để trả một số nợ thì anh đã giúp kịp thời. Hiện nay, em đã thanh toán xong nợ nần...
... Anh cũng biết em chưa qua được cái tuổi “thành niên”, nên môn bài cũng phải nhờ người đ71ng tên, cửa hàng phải mướn, chỗ ăn ngủ cũng vậy. Lâu lâu lại có các vụ “hỏi thăm sức khỏe” đều đều! Nhiều lúc nghĩ cũng chán, mà cũng thấy ngộ!

Cho em gởi lời thăm Vinh (Mâm), Khánh (già). Nếu anh gặp các bạn học ở Thủ Đức như Mạc Kim, Dương Thúy, Ngọc Hạnh, Nhân, v.v... thì cho em gởi lời thăm luôn nghe.

Nguyễn Quốc Định

Saigon

Em đã nhận được thư cùng quà của Frère và các anh em; vô cùng xúc động và... xin chân thành cám ơn Frère và các anh em đã có tình cảm riêng đối với em.

... Em đang ở nhờ một người bạn và vẫn đạp xích lô đều! Cuộc sống tuy rất khó khăn nhưng vẫn thích nghi dần, rồi cũng qua Frère ạ! Có lẽ em sẽ phải đi “kinh tế mới” vì ờ thành phố không có hộ khẩu, cũng như không có nghề nghiệp gì cả... Sống chui rúc, khi có chiến dịch hoài gặp nhiều bất lợi. Chấp nhận tất cả, Frère hỉ!

Đào Trọng Cường

Việt Nam, Mùng 1 Tết... cũ

Ứ hự... thằng VA,
Primo - nghe nó ra đi tìm đường cứu nước như bác Hồ kính yêu.
Secundo - nghe nó đã tới nơi an toàn.

Tertio - nghe thằng T. Grégoriô nói nó gởi lời thăm, và dùng một cái, có 10 “bác Hồ” cùng chúng cháu hành quân (hay xài chơi cũng một vần phải không?)

Ối VA ơi là VA!

Ối Va-lê-ri ơi là Ri-va-let (Rivalet made in Hochiminh city, uống vào là về thăm ông bà ông vải ngay lập tức!) Cảm động quá... són cả nước mắt lẫn nước (...) ra quần. Hứng được gần một seau nước mắt... cá sấu! Nhất là trông nó đứng hiên ngang trước dinh... (dinh nào vậy? dinh Độc Lập hay dinh đồng chí Mít-tơ-răng?) trông ngon lành quá. Com-lê com-liết trông hách xì xằng... đíu chịu nổi! Ông mà là con gái chắc ông chết mê chết mệt như điếu đổ vậy, hoặc say như hút phải thuốc “nào ba số năm” (555) vậy! Thuốc “nào 555” chứ không phải thuốc “ná 555” đâu nghe! Nhưng mê nhất say nhất vẫn là mê... “bác”, say... “bác”!
Có “bác” là đời em tươi.
Có VA là đời em hết “đọi”
“Bác Hồ” muôn năm! Bác VA cũng... muôn năm luôn!
Bác Hồ “sống mãi trong sự nghiệp chúng...” Vive l’oncle VA dans mon coeur! À Jamais!
Saint Valéry, priez pour nous! Thánh VA, đừng quên “gởi ‘bác Hồ’ về cho” chúng con! Amen! Alléluia!

VA mến,
Cách đây chừng hơn một tháng, đồng chí Gregorio tạt qua nhà mình, nhờ mình vẽ dùm 14 chặng đàng thánh giá để đồng chí cưa... Chuyện nhà dòng thì mình OK cả hai tay lẫn hai chân. Nhưng Jêsu Maria, “nạy” Chúa tôi! con quên hết 14 chặng là những chặng nào. Chỉ nhớ Chúa ngã 3 lần, “bố” Xi-mông vác thập giá đỡ Chúa, và “má” Vê-rô-ni-ca lau mặt Chúa thôi, và cũng không biết nằm chặng thứ mấy! Đó là cái khó thứ nhất.

Cái khó thứ hai: (nói nhỏ cho Bồ nghe chơi thôi đó!) vẽ gì gì mà... pờ-lây gì gì đó... thì mình giỏi lắm, nhưng về Chúa, Bà... thì mình run tay lắm, vẽ hỗng đặng! Cả một tuần ngồi quơ tới quơ lui mà đành chịu thua luôn. Đến thú tội bất lực, à không phải “bất lực” mà bất tài với đồng chỉ thủ trưởng Gregorio. Và trong dịp này thủ trưởng cho biết có đồng chí Rivalet từ bên Tây “gởi lời thăm và xin địa chỉ”.

Ông rủa thầm trong bụng: cái thằng Rivalet thật là “bố náo bố nếu”. Gởi cho ông cây viết bic có phải là ấm lòng không, gởi lời thăm thì có đươc tích sự gì! (à, một cây viết bic loại bét-đi-è-mờ cũng giá 30 đồng xã-hội-chủ-nghĩa Việt Nam đó!) Ông ức cái thằng VA “bố náo bố nếu” đó lắm! Ông mà tóm được nó lần nữa thì ông cho đi học tập mút chỉ mới được! Nguyên cái tội “gởi lời thăm” đó cũng lảnh tối thiểu 10 sấp lịch ngồi dở chơi!

Thế rồi... le temps passe.
Gần tới ngày Tết anamít, đồng chí Gregorio tạt qua nhà, nhờ vẽ dùm 2 mẫu lịch để cưa tặng 2 đức hộ pháp: đức giám Bình và đức giám Mẫm. Vẽ xong, đồng chí biếu hộp sữa Ông Thọ để bồi dưỡng. Phải từ chối ngay, thưa rằng: “Sữa (của cô nàng) Kim Cương thì em xin uống ngay, chứ uống sữa (của) Ông Thọ, chúng nó tố cáo em tội ‘pê-đê’ thì... bỏ mẹ!” Phải trình bày mãi đồng chí thủ trưởng mới chịu nghe, không bắt uống sữa Ông Thọ nữa, hứa khi nào có sữa Kim Cương sẽ gởi cho mà tẩm bổ!...
Thế rồi, le temps lại passe một lần nữa.
Và hôm 8/2/85, sau khi dạy kèm xong, tạt qua trường La San Đ.M. (cái tên trường gì mà khó đọc bỏ mẹ!) để mượn thủ trưởng Gregorio ít sách đọc, thì thủ trưởng la ỏm tỏi cả lên: “Đồng chí đi đâu? Vừa tạt qua nhà mà không thấy đồng chí?” - “Dạ em tới thăm thủ trưởng!” - “Giỏi thế! ai báo tin cho thế?” - “Tin gì?” Tin lành tin dữ? Có ai báo tin cho em đâu?” - “Thế tại sao biết mà đến ngay vậy?...”
Và đồng chí thủ trưởng rút từ “xắc-cốt” ra một bao thư. Cầm bao thư trong tay, giác quan thứ sáu đánh hơi biết ngay có... bác ở trỏng, vội gởi trả lại thủ trưởng ngay: “Ứ hự cái thằng T.! bày đặt đủ chuyện! Hôm trước bắt uống sữa Ông Thọ - từ chối - hôm nay bắt uống sữa (của) Bác! Nói thiệt với mày, tao ở ngoài xoay xở dễ hơn mày. Mày TU trong đó, vất vả về vật chất lắm! Giữ mà xài... Bày đặt hoài!”
Thủ trưởng Gregorio trợn trừng mắt lên: “Nhất định không lấy hả?” Thấy phản ứng của ông thủ trưởng, đâm ra nghi ngờ, đành bóc vội lá thư ra: 20 “bác” hồng hồng đỏ đỏ (giấy 50) đang nhoẻn cười! Ôi Bác ơi là Bác! Sao Bác đẹp thế! Bác vừa đẹp và lại vừa thơm! Thơm còn hơn là savon hôi nách DOVE (tại vì Bác... n’a pas d’odeur!)
Tất nhiên Bác không... hôi nách! Nhưng nụ cười của Bác vẫn kém xa nụ cười đồng chí Rivalet. Bộ kaki của Bác quá “dỏm” bên cạnh bộ com-lê của đồng chí Rivalet kính yêu vô vàn của con! Ối VA ơi! Ối Rivalet ơi! Ối Valéry ơi! Ông muốn ngã lăn ra chết!... Đúng là tiền từ trên trời rơi xuống. Lần này không phải ấm lòng như khi rủa thầm nó lần trước, mà lần này... cháy lòng! Với số tiền đó, ông mua được 33 cây viết bic xài chơi (còn dư 1 đồng bạc anamít). Viết tới chết không hết. Tha hồ viết thư cho thằng VA!
VA ơi,
Thú thật nhận được quà + photo của Bồ, mình cảm động lắm! Già khú đế rồi, đã ngoài 40, thế mà chảy nước mắt đấy! (Đứa nào phịa, Chúa phạt!) Bạn bè như Bồ đã thấy, bọn mình không thiếu. Nhưng rồi cũng đâu hết, chẳng thấy tăm hơi! Thằng ở VN muốn viết thư cho thằng ở nước ngoài, nhưng lại ngại ngùng tự ái. Viết gì nhỉ? Việt Nam thì toàn chuyện cơm gạo, chuyện đói khổ, chuyện rách rưới... Viết ra, bạn bè thân tình thì họ hiểu, họ thông cảm. Có những thằng không hiểu, nó cho là mình tả oán để xin xỏ. Nên mình ngại lắm VA ạ! Hiểu cho mình nghe!
Mình đã có kinh nghiệm với mấy bà dì ruột và cậu ruột của mình rồi. Một bà ở Mỹ từ 75, một bà ở Pháp từ 72 và ông cậu đi chính thức năm 80. Họ viết thư về nhắn mấy đứa cháu mình - không viết thẳng cho mình - hỏi xem chú G. cần gì để bà gởi! Đ. mẹ, cái gì mà chẳng cần ở cái xứ chết đói này? Làm gì mà không biết cơ chứ? Cho thì cứ việc cho, làm đ. gì phải hỏi! Ông đã khổ đã nghèo, mặc cảm đầy mình rồi, mà còn bắt ông xin xỏ thì ông... đ. cần!
Và mình chẳng viết một chữ cho họ! Dì ruột, cậu ruột, em bà già đó! Bà già ở bên kia thế giới thấy mấy cô em và cậu em xử sự với con mình như vậy chắc ngậm cười nơi chín suối... không nổi! Xin lỗi VA, bực quá, nói chuyện ruồi bu.
Không trống không kèn, VA cho mình 1000$ xài Tết (Tết Ta ở bên Tây!) và viết vài hàng sau tấm photo... Mình thấy thật quí! Tình cảm lẫn vật chất, 1000$ đối với mình to lắm VA ạ. Cả tháng mình dạy hộc xì dầu ra cũng chỉ hơn 3000$ một chút thôi. Mà hai chị em với 3000$/tháng thì chỉ đủ cơm gạo, bà chị mình năm nay 53 tuổi rồi.
Mà mình cũng biết 1000$ đối với VA cũng lớn. Vì VA ở trong dòng, đâu có làm này làm nọ để có tiền? Theo chỗ mình biết, VA còn Mẹ già, chị bệnh, em gái út, và hai gia đình ông anh cả và anh thứ - cả hai đang mút chỉ “lao động là... vinh quang!” - Mình biết lắm chứ, VA! Nhìn xấp tiền tiền VA cho, mình biết là VA đã “cắt bên này, xén bên khác” để chia sẻ với mình...
Anh em bạn bè lúc khốn khổ nhớ nhau thì dễ, khi đầy đủ mà còn nhớ nhau thì hiếm lắm VA ạ! Hồi còn ở Việt Nam, chắc VA cũng nhiều kinh nghiệm chán chường đó. Nhìn photo của VA, nhìn tiền VA cho, mình cảm thấy ấm lòng: ít ra mình còn có một thằng bạn TỐT (tốt viết chữ in hoa).
MERCI! MERCI MON VIEUX!
...
30/6/1985

Này! “nhớ anh em nhiều lắm!” (sao y bản chánh thư của nhà ngươi). Nhớ thì cứ việc nhớ, nhớ mấy cũng được, không ai cản đâu! Nhưng còn vấn đề “về quê thăm anh em” (lại sao y bản chánh), thì... I “xin” You! I “can” You! You về đây thì You “u” đầu đó! You đã ra đi tìm đường cứu nước bất hợp pháp. You mà về lại đây là... “bố” bỏ You luôn! Muốn vào lầu bát giác Chí Hòa hả? Hay muốn đăng ký hộ khẩu ở Phan Đăng Lưu?
Quê nhà chẳng còn gì để thăm, toàn dép râu nón cối thôi. Có nhớ thì vào bảo tàng viện Le Louvres may ra có 2 nón cối cho You ngắm đỡ... nhớ! À, muốn về ăn “phở không người lái” há? 10 đồng một tô phở cũng chỉ có nước lèo với bánh phở thôi. Muốn “có người lái” thì phải 20 đồng cơ! Hay là You thèm ăn món “canh đại dương”? Canh chỉ toàn là nước, nước mênh mông như đại dương. Không thấy con tôm con tép nào “bơi lội” cả, ngay cọng rau muống cũng đỏ mắt mới tìm ra! You có muốn, You cứ về! Cho tụi này biết trước, bọn này sẽ ra tận phi trường mang xe thồ ra đón!
Ở Việt Nam cũng có mục “đố vui để học” ở trên tivi như thời “Mỹ-Ngụy”. Bọn chợ trời ngồi không tán gẫu, cũng tung ra chương trình đố vui. Có một câu đố rất hắc búa, thằng này cũng xin đố lại You: “Trên thế giới này, con gì dài nhất?” - Con rắn? Con trăn?... Bí chưa? Xin thưa: “CON TÔM VIỆT NAM vì đầu tôm ở Việt Nam còn đuôi tôm ở tuốt bên Nhật, bên Liên Xô...” Mẹ kiếp! hỏi con nào dài hơm tôm VN?
Nhưng bây giờ đầu tôm cũng chẳng có mà ăn. Xuất khẩu tuốt luốt! Cái gì cũng xuất khẩu hết. Mà sao nhà nước không chịu xuất khẩu dân VN nhỉ? Em xin đăng ký đầu tiên...
...
12/1/1986

Nhân danh Cha và Con và Thánh Thần. Amen.
Thưa cha, con có chửi cha đồng chí vì đồng chí viết quá ngắn (đúng 68 chữ mà còn thêm bốn lần “...”, rồi ha ha ha... câu giấy và câu giờ) mà con lại viết nhiều; con có chửi mẹ nhà nước vì tiền gởi thư mắc quá (tăng giá tem vùn vụt con chạy theo không kịp); con có...
VA ơi là Rivalet ơi, tiền “bác” Bồ cho mình thật là quí, nhưng quí hơn tất cả là tình cảm: vẫn còn nhớ anh em, vẫn còn nhớ những thằng ở lại.
Viết thư cho Bồ, muốn viết lắm, viết thật dài, viết thật “tếu”, nhưng (lại “nhưng!”):
Primo - tiền thư khá mắc (bằng tiền học phí một tháng một bố lỏi trả cho mình, đòi cao quá nó nghỉ học thì bỏ mẹ!);
Secundo - ít giờ rảnh lắm Bồ ạ. Trước dạy ít ăn nhiều, bây giờ phải dạy nhiều mới đủ ăn. Mình phải dạy cả ngày Chúa Nhật và các ngày lễ buộc (phạm điều răn của giáo hội, nhưng biết làm sao?)
...
Đọc báo, nghe phát thanh: chế độ “Mỹ-Ngụy” bóc lột dân nghèo. Nhưng bây giờ dân nghèo, cái khố cũng không có mà mặc. Bóc lột từ thằng giàu đến thằng nghèo. Nó nuôi mình như nuôi con ngan vậy: để mọc lông cho đã rồi nhổ sạch, rồi lại để con ngan mọc lông, rồi lại nhổ sạch... Đổi tiền, cho buôn bán, rồi lại đổi tiền, buôn bán, đổi tiền... Chịu thua luôn!
Mới hôm trước, ngồi nói chuyện với đồng chí thủ trưởng Gregorio, lòng mình se lại khi nghe “5 ông Frères ở Đức Minh mỗi ngày chỉ có 150 đồng tiền thức ăn”, nghĩa là mỗi người chỉ có 30đồng/ngày. Chỉ mua được một trái trứng vịt rưởi!
Nói chuyện về Việt Nam, buồn thúi ruột!
...
...
N. N. G.