Mùa Giáng Sinh năm 1986, nhóm cựu đệ tử gồm Đặng Kim Quang, Nguyễn Ngọc Sinh, v.v... liên lạc với một số cựu học sinh cùng hệ thống giáo dục La San tại Việt Nam trước 75, và khích lệ nhau để bàn thảo tổ chức một cuộc họp mặt các Anh Chị Em La San tị nạn chính trị trong vùng Santa Ana. Cơ hội đến: anh Trần Quốc Bảo, một cựu học sinh La San Mossard Thủ Đức, quen biết hầu hết các ca sĩ nhạc sĩ vang danh một thời tại Saigon trước 75, và hiện đang là những ca sĩ nhạc sĩ “nóng” giữa cộng đồng Việt Nam tại Quận Cam (Orange County). Anh Bảo nguyên là MC cho nhiều buổi trình diễn văn nghệ, và là chủ nhiệm nguyệt san rất phổ biến, “Thế Giới Nghệ Sĩ”.

Buổi họp mặt được định vào ngày 27/12/1986. Vì là lần đầu tiên họp mặt Anh Chị Em La San - cựu học sinh và thân hữu - trên đất khách quê người, nên ban tổ chức dự định mượn một hội trường vừa đủ cho Anh Chị Em đã từng liên lạc với nhau trong khoảng 10 năm nay. Bước đầu như vậy là quí lắm rồi. Tôi được mời nói chuyện về “Đời sống của các Frères sau biến cố 75”. Tôi hỏi Huynh Phong: “Một nhóm cựu học sinh và đệ tử tổ chức Ngày Họp Mặt tại Santa Ana, ‘vous’ có đi không?” Huynh Phong trả lời: “Không! Họ đâu có mời ‘moi’ mà đi!”

Tôi bay đến Santa Ana chiều ngày 26/12 và ngủ nghĩ tại nhà em Sinh-Mai. Chiều hôm sau, Anh Chị Em La San trên dưới 50 người tề tựu tay bắt mặt mừng, cười nói vui vẻ, mừng ngày hội ngộ sau hơn 10 năm. Điều làm tôi ngạc nhiên không ít và cũng rất mừng, đó là sự hiện diện của Huynh Fortunat Phong. Tôi vui cười bắt tay, nói: “Ô Ồ! ‘vous’ đến hồi nào vậy?” Huynh chỉ mỉm cười không trả lời.

Số khá đông tôi chưa quen biết, chưa một lần gặp mặt. Gần phần nửa là đáng tuổi cha chú; sau màn trình diện, mới biết là xuất thân từ trường Puginier Hà Nội, trường Pellerin Huế, trường Taberd, v.v... trong những thập niên 30-40. Một số khác tuổi trung niên, gương mặt rạng rỡ, cười cười nói nói vui nhộn. Tôi cảm nhận được niềm vui khôn tả qua hai chữ LA SAN mà đâu đâu cũng nghe thốt lên từ miệng này qua miệng khác. Mối dây thân tình LASAN quả thật kỳ diệu và ấm lòng: ba thế hệ - thế hệ đàn anh, thế hệ hiện tại, và thế hệ tương lai - như liên kết với nhau qua mối dây linh thiêng và thân tình được tỏ hiện bằng hai chữ LA SAN.

Trong bài nói chuyện, tôi kể lại vài biến cố không may đã xảy ra cho tỉnh dòng Saigon, như các trường La San đã phải “tự động dâng hiến”, các hầu hết Frères “được” gắn ép hỗn danh “mất dạy - vô lương”, đời sống của các Frères nói chung, của các vị đàn anh tại Mai Thôn nói riêng, v.v... Phần đặt câu hỏi/trả lời, tôi thích thú nhận thấy hầu hết các câu hỏi quy về Frère này Frère khác: “hiện nay ra sao?”, “ở đâu?, “còn hay mất hay đã hồi tục?”, “các Frères ở quê nhà làm sao mà sinh sống?”, v.v...

Buổi họp mặt kết thúc với kỳ vọng “có một cuộc họp mặt tương tự vào năm tới, quy mô hơn, phổ biến rộng rãi hơn để mời gọi Anh Chị Em cựu học sinh và thân hữu La San đông đủ hơn...” Được biết, anh Trần Quốc Bảo là cựu học sinh của Huynh Bosco Bắc tại trường La San Mossard Thủ Đức. Huynh Bosco Bắc đã truyền nghề “yêu thích nhạc”, cách riêng đàn accordéon, nên anh Bảo đã thực hiện điều mơ ước làm “nghệ sĩ ca nhạc” qua việc tình nguyện làm M.C. cho các buổi trình diễn văn nghệ, và phát hành tập san “Thế Giới Nghệ Sĩ” để giới thiệu các ca nhạc sĩ đã từng vang danh một thời hoặc ca nhạc sĩ mới. Vì thế mọi người đồng tâm mời anh Trần Quốc Bảo với sự hợp tác của “Nhóm Tinh Thần La San” chuẩn bị cho kỳ họp mặt lần tới. Anh Bảo vui sướng nhận lời.

***

Ban tổ chức hội ngộ La San lần thứ hai dự định chương trình theo hình thức trẻ trung hơn: thi đấu thể thao - bóng chuyền, bóng rổ, bóng bàn, bóng tròn (sau này gọi là bóng đá) trong ngày 28/12/87, và kết thúc bằng cuộc trò chuyện, gặp mặt làm quen trong buổi cơm “tay cầm” vào chiều tối. Xem ra cũng là ý kiến hay. Một lần nữa, tôi hỏi Huynh Phong: “Năm ngoái ‘vous’ đã đến dự cuộc họp mặt, năm nay ‘vous’ đi không? Frère Tuân có hẹn gặp gia đình người thân nên không đi được.” Huynh Phong trả lời: “Chắc là không!”

Tôi liên lạc với Anh Em La San Texas, như anh chị Donatien Nhựt-Tâm, anh Joseph Hạnh, anh Martin Phước, v.v.... và em Nguyễn Văn Ngưỡng cùng nhóm cựu đệ tử.ở vùng Houston, Dallas. Mọi người mong muốn tôi đến mừng Chúa Giáng Sinh rồi cùng đi Santa Ana gặp lại bạn bè thân hữu. Thật là dịp tốt: một công hai chuyện.

Tối 24/12, vọng lễ Giáng Sinh, anh Joseph Hạnh và tôi ngồi trên máy bay từ New Orleans hướng về Los Angeles. Mừng Vọng Giáng Sinh trên máy bay cũng là một cảm nghiệm khá ly kỳ. Trên cao nhìn xuống qua khung cửa nhỏ, ánh sáng mờ mờ ảo ảo cùng khắp một vùng rộng lớn của những đô thị làm tôi liên nghĩ đến đêm Con Thiên Chúa xuống thế mặc lấy thân phân tạo vật. Không biết các mục đồng ngoại ô thành Bê Lem có cảm nghĩ gì khi bỗng thấy ánh sáng từ trời chiếu tỏa xuống trên họ, cùng tiếng hát linh thiêng “Vinh Danh Thiên Chúa Trên Trời - Bình An Dưới Thế Cho Người Chúa Thương”?
- Sợ hãi? Có thể, vì những gì “siêu vật chất” bỗng lóe hiện hữu hình cho những tạo vật “vật chất” cũng ít nhiều đem lại sự ngạc nhiên kinh hoàng;
- Vui mừng? Chắc chắn, vì lời loan báo “Tin Vui” kèm theo tiếng hát linh thiêng thần thánh đem lại sự trấn an vui mừng.

Anh Joseph Hạnh và tôi đến Santa Ana sáng ngày 25/12, ăn mừng Giáng Sinh với các em đệ tử và cựu học sinh. Nhiều đêm “overnight” vui nhộn, cười nói huyên thuyên. Sau trận giao hữu bóng chuyền và bóng rổ, anh em trẻ vui cười thoải mái, kể lại chuyện tranh giải thể thao giữa các lớp, các đội trong liên trường La San trước 75... “Tất cả đã mất hết rồi!” Một em cựu học sinh nói. “Thật đáng tiếc. Không phải đáng tiếc cho tuổi của thế hệ mình, vì dù sao mình cũng đã được hấp thụ và tận hưỡng trong nhiều năm qua biết bao nhiêu là điều tốt lành và thân tình của trường La San; đáng tiếc cho các con em mình, cho thế hệ sau này. Không biết con em mình có còn dịp để hưởng tuổi thơ như mình không?”

Khoảng trên dưới 100 người - nghĩa là gấp đôi lần gặp mặt năm ngoái - quay quần bên nhau trong buổi ăn tối “tay cầm”. Tôi thêm một lần nữa ngạc nhiên nhưng vui mừng lại thấy Huynh Phong xuất hiện. “‘Vous’ cũng đến được há? Hay quá!” Huynh Phong trả lời: “Ừ thì đến giúp môït tay cho các em cũng vui!”

Trong phần nói chuyện, một vị cao niên bày tỏ lòng tri ân của anh chị em cựu học sinh đối với các thầy cô, đặc biệt các Sư Huynh La San đã tận tụy suốt đời chăm lo nền giáo dục tuổi trẻ “thành thân và thành nhân”, và ngỏ ý “thành lập Hội Cựu Học Sinh La San...” Anh Joseph hạnh ngồi bên cạnh, nói nhỏ với tôi: “‘Vous’ cẩn thận về việc ‘lập hội’ nghe. Ở bên này đã có nhiều người lấy danh nghĩa ‘Cựu Học Sinh La San’ rồi quyên tiền, hô hào, v.v... nặng mùi chính trị. ‘Vous’ khoan lên tiếng về việc này, đợi một thời gian nữa xem sao...” Tôi gật đầu hiểu ý và suy nghĩ cách thức đề nghị “thời điểm và hình thức thành lập Hội Cựu Học Sinh” sao cho hợp với ước nguyện của mọi người.

Sau phần cám ơn anh Trần Quốc Bảo và Nhóm tổ chức hai kỳ gặp mặt vừa qua cùng Anh Chị Em La San đã đến “tay bắt mặt mừng” để sưởi ấm lại TINH THẦN và TÌNH THÂN La San đã hơn một lần nối kết Anh Chị Em họ La với nhau, tôi nói: “Mối dây liên kết này cần được ngày càng mở rộng đón nhận nhiều Anh Chị Em và thân hữu La San hơn. Mở rộng để đón chào nhưng thắt chặt hơn cho ‘Ngọn Lửa La San’ luôn được thắp sáng trong lòng chúng ta. Mời Anh Chị Em suy nghĩ và góp ý về phương thức chúng ta có thể làm để thực hiện được điều này.”

Nhiều ý kiến tích cực hưởng ứng được nêu lên. Và cuối cùng, mọi người đồng tình “Có thời gian chuẩn bị cho cuộc họp mặt kỳ tới, dưới một mô hình khác như Văn Nghệ Ca Nhạc gom tụ nhiều ca nhạc sĩ danh tiếng, v.v...” Buổi họp mặt kỳ tới được đề nghị với chủ đề: “La San Hội Ngộ - Ngày Nhớ Ơn Thầy” và mời tất cả các Sư Huynh và thầy cô các trường La San tại Việt Nam cùng đến tham dự.

***

Trở về lại Philadelphia, tôi nói với Huynh Phong: “‘Moi’ thấy cộng đồng người Việt nói chung, Anh Chị Em La-Việt nói riêng, ở California rất đông. Có thể đông hơn tại Philadelphia này và chắc chắn đông hơn vùng Paris rất nhiều. Tinh thần dân tộc và tâm tình La San của họ cũng thật đáng quí trọng. Sau hai lần họp mặt Anh Chị Em La-Việt, ‘moi’ có ý nghĩ này chia sẻ với ‘vous’: Nếu ‘vous’ về California lập một cộng đoàn La-Việt, và ‘moi’ trở lại Paris tiếp tục ALDER mà các vị đàn anh Pierre và Adrien đã lập và đang hoạt động tốt, thì ‘moi’ thấy rất có lợi cho Anh Em La San mình bên quê nhà. Bên này, California, và bên kia, Paris, hai cộng đoàn La-Việt tiếp tay nhau để góp phần tích cực và thiết thực yểm trợ cho Tỉnh Dòng Mẹ Saigon thì... hết sẩy!”

Huynh Phong trả lời: “Khó lắm ‘vous’ ơi! ‘Moi’ đã có kinh nghiệm với cộng đoàn La-Việt tại West Catholic, Philadelphia này trước khi ‘vous’ qua đây.” Tôi hỏi: “Ủa? Trước kia đã có cộng đoàn các Frères Việt Nam tại đây sao?” Huynh Phong hơi buồn trả lời: “Phải! Hồi đó có các Frères Tuân, Long (Đại Hàn), Généreux Nhơn, Chung và ‘moi’ cùng vài em đệ tử như Bùi Quang Tú, cựu đệ tử của ‘vous’ năm 74-75. Nhưng một thời gian rồi cộng đoàn tan rả, và Frère Généreux Nhơn đi New Orleans, Frère Chung đi Calvert Hall, Frere Long (Đại Hàn) hồi tục rồi đi Louisiana; các em đệ tử về gia đình; còn lại Frère Tuân và ‘moi’ nhập vào cộng đoàn Mỹ West Catholic như ‘vous’ thấy bây giờ."

Có thể tinh thần ngày họp mặt Anh Chị Em La San tại vùng Virginia&Hoa Thịnh Đốn làm Huynh Phong bắt đầu để ý hơn lời đề nghị của tôi “Mở một cộng đoàn La-Việt tại California”, nên Huynh Phong hăng hái tiếp tay với Huynh Ninh mời gọi các Huynh Đệ đến Chicago. Kết quả thật khả quan: 9 Anh Em La-Việt quay quần vui chơi giải trí bên nhau, gồm có các Huynh Bonnard Bá, Raphael Đĩnh, Cosmes Tuân, Généreux Nhơn, Fortunat Phong, John Mai Trọng, Jean Chung, Joseph Ninh và Valéry An. Quả đúng như tôi phỏng đoán, Huynh Phong bàn chuyện cùng Huynh Đệ về “Dư Án California”. Lẽ tất nhiên tôi ủng hộ ngay. Vấn đề là chiêu mộ nhân sự và cần sự đồng tình chấp thuận của nhiều Huynh giám tỉnh liên hệ. Cần có thời gian suy tính, bàn thảo, kế hoạch... Huynh Phong chịu trách nhiệm vận động Huynh Đệ, liên lạc thư từ, điện thoại, v.v... và nhất là soạn thảo “Dự Án”.

Cũng trong dịp này, Huynh Joseph Ninh dẫn tôi đi xin Social Security Card. Nhờ khéo léo và uy tín của Huynh Joseph trong vùng Chicago, tôi được cấp thẻ an sinh xã hội. Điểm đáng mừng là trên thẻ an sinh không có khuôn chữ NOT FOR WORKING, nghĩa là tôi có quyền làm việc và lãnh lương cách hợp pháp.