Đang mê man trong giấc ngủ sau 3 ngày đêm không chợp mắt, bỗng tiếng xôn xao ồn ào làm tôi tỉnh giấc. “Thêm con mới! Những hai con lận!” Pḥng 4 đă chật ứ, nay nhét thêm hai con nữa! Tôi nh́n hai con mới: một người trên dưới 60, tuy dáng người hơi xương xẩu nhưng thấy c̣n mạnh khoẻ, và một tráng niên khoảng 23, 24 tuổi thân h́nh vạm vỡ cao lớn. Mới nh́n qua, tôi đoán ngay “tù chính trị”, nghĩa là như tôi, bị bắt v́ t́nh nghi liên quan đến một “tổ chức phản động” nào đó, tuy họ không bị c̣ng tay.

Quả thật sau vài lần ăn không ngồi rồi suốt ngày trong pḥng giam, tôi nói chuyện với người bạn tù già. Ông nói: “Tôi và anh bạn này thuộc ḍng Chúa Cứu Thế, ở An Phong Học Viện ngă tư Xa Lộ-Thủ Đức.” Thấy hai tay tôi mang c̣ng, ông nói tiếp: “Anh chắc là... Frère Lasan ở Mossard!” Cả hai nh́n nhau nhoẻn miệng cười thông cảm, và bắt đầu tâm sự thoải mái cởi mở.

“Tôi tên Lễ, làm thầy việc ở An Phong Học Viện trên 30 năm nay. Từ trước 75, tôi đă bất b́nh với một số linh mục ḍng Chúa Cứu Thế ‘đua đ̣i’ làm chính trị, thật không hợp với chức năng linh mục của ḿnh. Tôi không muốn nói về những ông linh mục triều hay các ḍng khác như mấy ông cha Thiện Cẩm, Phan Khắc Từ, Huỳnh Công Minh, v.v... Không biết mấy ông ‘ăn nhằm thứ ǵ’ mà nhảy ra làm chính chị chính em, gây rối loạn cho chính quyền đă rồi, mà xáo trộn xă hội nữa! Ḿnh lo việc nhà thờ và phụng vụ mà thôi cũng đủ mệt rồi! Thôi, kệ mấy ông.
Riêng với ḍng Chúa Cứu Thế, Frère thấy sao chứ tôi rất bực ḿnh với ông cha Ngọc Lan. Frère biết không, nhà ḍng cho đi du học về liền ‘đổi màu’ hồng hồng rồi. Nếu là hồng hồng th́ c̣n được: lên tiếng bảo vệ người nghèo, kẻ bị áp bức, cho công bằng xă hội... là điều tốt, nhưng tôi nghi ông ta chẳng những hồng hồng mà từ từ thành đo đỏ nữa. Frère tưởng tượng được là ông ‘liên lạc hội họp’ với cộng sản và c̣n ‘bao che’ nữa không?

Một buổi tối vào khoảng giữa năm 1972, ông Lan mời ba người đàn ông đến ăn cơm tối tại An Phong Học Viện, sau đó bàn bạc chuyện ǵ không biết. Đến hơn 11 giờ đêm, sắp ra về th́ nghe đâu cảnh sát quốc gia đang bao vây quanh cổng chính. Ông Lan đem 3 bộ áo ḍng đến ‘phong chức’ cho 3 người đàn ông, và chính ông Lan cũng mặc áo ḍng, đích thân lái xe Jeep đưa ra khỏi khu vực An Phong Học Viện. Cảnh sát quốc gia thấy cha Lan lái xe và trong xe có 3 ‘linh mục’ nữa, nên không dám phản ứng ǵ... Frère thấy đó!

C̣n những chuyện lên đường xuống đường th́... hết nước nói. Cái ông cha Trần Hữu Thanh nữa! Bao nhiêu năm tích lũy công đức nào là “Tuần Đại Phúc”, nào là “Ân Xá Đại Xá”... đem cho giáo dân biết bao nhiêu công đức thiêng liêng, thế mà không biết ‘ma xui quỉ khiến’ thế nào lại xách động dân chúng hoan hô đả đảo tùm lum, càng gây xáo trộn xă hội trong thời buổi khó khăn như vậy. Ông tưởng rằng chỉ có chính quyền quốc gia mới có tham nhũng, bày điều ‘bản cáo trạng 6 điểm’, rồi cáo trạng tùm lum... điểm. Thiệt t́nh! Bây giờ cách mạng thành công, lật đổ được ’ông quốc gia tham nhũng’, ông cha Thanh - một cách nào đó đă tiếp tay cho cách mạng mau thành công, tưởng sẽ được cách mạng tưởng thưởng xứng đáng, nào ngờ đâu cách thức tưởng thưởng của cách mạng không phải như ḿnh tưởng, ông cha Thanh cũng vẫn phải đi ‘học tập cải tạo’...

Frère chắc đă biết vụ ông cha Chân Tín? Coi vậy mà ông ta ‘khôn’ hơn mấy ông cha kia! Mặt nổi th́ ít người biết đến ông ta. Tin tức báo chí, truyền thanh truyền h́nh ít nói đến ông ta v́ ông ta đâu dại ra mặt lên đường xuống đường công khai, thế mà sau khi cách mạng thành công, ông ta chễm trệ được ‘bác và đảng’ chiếu cố cho một ghế làm ‘nghị vỗ’ trong quốc hội.”

Tôi nghe thầy Lễ thao thao bất tuyệt kể lại chuyện nhà như thể trút bao nhiêu tâm sự dồn nén bấy lâu, mà trí ḷng liên nghĩ đến Huynh niên trưởng Etienne Toàn của tôi - và chắc là cũng giống tâm sự của nhiều vị Đàn Anh khác. Tôi chợt nhớ tới tờ truyền đơn - một trong những nguyên nhân đưa đến cho cộng đoàn Lasan Mossard quá nhiều điều không may - tôi hỏi thầy Lễ: “ À, thầy có biết tin tức ǵ về linh mục Vàng không?”

Tôi cảm thấy thầy Lễ có vẻ khựng lại, nh́n tôi với cặp mắt nghi ngại. Tôi đoán hiểu tại sao, vừa giơ đôi tay mang c̣ng vừa cười vội nói: “ Xin thầy yên tâm! Chắc thầy biết lư do tại sao tôi và cả cộng đoàn Lasan Mossard bị bắt...” Thầy Lễ chăm chú nh́n tôi rồi nói: “Frère tên là An phải không? Frère Hồng ở đâu? Frère già Đào ở đâu? Frère bề trên Ánh ở đâu?” Tôi chưa kịp trả lời, thầy Lễ nói tiếp: “Frère khỏi cần trả lời! Tôi tin Frère chứ!” Nói rồi thầy Lễ cầm lấy hai tay tôi, gật gật đầu lộ vẻ xúc động, rồi tiếp tục tâm sự: “Tôi thấy h́nh Frère cầm lá cờ đỏ sao vàng, phía sau là vài pḥng vệ sinh mở toang cánh cửa, với lời ghi chú: “Tên An phản động để cờ nước trong cầu tiêu và treo cờ nước từ cầu tiêu ra ngoài”!

Thầy Lễ lắc đầu cười mỉm chi, nói tiếp: “Tôi c̣n thấy nhiều h́nh khác của bề trên Ánh, Frère Đào và Frère Hồng với những tang vật như đạn, súng đủ loại, nhất là một số truyền đơn nghe đâu là của Phong Trào Liên Tôn chống cộng do linh mục Vàng đứng đầu.” Tôi lên tiếng: “Ngày đầu tiên bị chấp pháp, tôi nghe nói linh mục Vàng và toàn nhóm Liên Tôn đă bị bắt hơn tháng nay phải không? Thú thật tôi không hề biết và không có liên lạc ǵ hết với nhóm Liên Tôn này.” Thầy Lễ thở dài, kể tiếp:

“Tôi cũng làm lạ tại sao linh mục Vàng lập nhóm Liên Tôn chống cộng, v́ trước 75, linh mục thường chỉ trích phê b́nh chính phủ quốc gia trong các bài giảng ở nhà thờ. Nói thật, đó là điều tôi không đồng ư, v́ trong thánh lễ nghe Lời Chúa, giảng và suy niệm về Lời Chúa là để giúp giáo dân sống đạo chứ đâu có được lợi dụng toà giảng để xách động làm chính trị?

Sau 75, linh mục Vàng thay đổi mục tiêu: không c̣n chính phủ quốc gia, ông không dám dùng toà giảng để xách động giáo dân chỉ trích phê b́nh chính phủ cộng sản, mà lại lập tổ chức chống đối cộng sản bằng chính trị vũ lực... Thật không hiểu nổi. Frère coi đó, ḍng các Frère chỉ chuyên lo việc giáo dục, mở trường học, đào tạo thanh thiếu niên nên người tốt, sống đạo tốt, và không ai phủ nhận được là các Frère đă đào tạo cho miền Nam hai tổng thống Ngô Đ́nh Diệm và Nguyễn Văn Thiệu, và nhiều giám mục, linh mục tu sĩ cùng không thiếu tướng tá nữa, nghe đâu ở miền Bắc có vài ông như Vơ Nguyên Giáp, Hà Văn Lâu cũng là cựu học sinh của các Frère, thế mà bây giờ các cơ sở giáo dục Lasan, trước mắt là trường Lasan Mossard cũng bị tịch thu, và Frère th́ ngồi đây, hai tay bị c̣ng.

Ḍng Lasan chưa bao giờ bị mang tiếng là làm chính chị chính em, lợi dụng học đường để xách động phản đối phê b́nh chỉ trích bất kỳ chính phủ nào, mà c̣n bị đối xử như vậy th́ huống chi mấy ông cha ‘làm tầm bậy tầm bạ’ lại không làm liên lụy chẳng những cho bản thân ḿnh mà c̣n liên hại đến các nhà ḍng chứ!”

Thầy Lễ liếc mắt nh́n người trẻ đồng môn bị bắt cùng ngày, đang ngồi ủ rũ chán nản tựa lưng vào tường gần “phi đạo” rồi lại nh́n tôi lắc đầu nói tiếp:

“Frère thấy đó! Kinh nghiệm của mấy ‘ông cha đàn anh’ nhảy vào làm chính chị chính em những năm trước với những hậu quả trước mắt cũng không làm cho giới trẻ bây giờ ‘sáng mắt sáng ḷng’. Ông này đă hăng hái gia nhập ‘thanh niên xung phong’ ngay sau biến cố 75; ông c̣n hăng say ‘lập thành tích để làm đối tượng Đoàn’ hơn hai năm nay, và đă sinh hoạt rất tích cực trong phong trào ‘triệt tiêu tất cả tàn tích văn hoá đồi trụy Mỹ-Ngụy để lại’, nay đă là Đoàn viên Đoàn Thanh Niên Cộng Sản Hồ Chí Minh; kết quả là bây giờ... ngồi đây mà than với thở!”

Hai ba ngày nay, người bạn đồng môn với thầy Lễ tỏ ra rất bất măn về việc bị bắt “vô lư” này. Thầy Tuấn, đă theo học lớp thần học và tu đức theo tôn chỉ ḍng Chúa Cứu Thế tại An Phong Học Viện hơn 3 năm nay, thường hay lầm ĺ không nói chuyện với ai, lại hay lẩm bẩm: “Không thể được! Họ bắt lầm người rồi!”
Lúc đầu, tôi suy nghĩ những lời thầy Lễ kể lại về ông thầy trẻ này như là một lời khuyên “hăy cẩn thận”, nhưng sau hai ngày để ư theo dơi diễn biến tâm trạng, tôi đoán hiểu được rằng “sự bị bắt quả là một shock quá mạnh” cho thầy Tuấn - có thể nhờ cú shock này mà thầy Tuấn “sáng mắt sáng ḷng” chăng, chứ không phải thầy Tuấn “được gài” vào để theo dơi bất kỳ một tù nhân nào trong pḥng giam. Thầy Lễ cũng đồng ư với suy diễn của tôi.

Một buổi sáng, công an cai tù dẫn pḥng số 4 đi cầu, tôi thấy linh mục Tiến Lộc đứng trong pḥng số 10 - cũng gương mặt luôn luôn tươi cười, cũng cái miệng móm sọm nhưng rất có duyên! Mặt tiền các pḥng số 5 đến số 10 đều hướng về sân ximăng, và bức tường là những song sắt từ trên mái xuống tận đất. Linh mục Tiến Lộc thấy tôi, thoáng ngạc nhiên. Tôi giơ hai tay mang c̣ng cho ông thấy, ông chau mày rồi quay vào trong nói ǵ đó; Huynh Đào bước ra song sắt nh́n tôi - gương mặt bơ phờ, râu tóc dựng đứng muối nhiều hơn tiêu, nhưng môi miệng vẫn mở hé như cười cười lạc quan. Tôi không biết là Huynh Đào có trông thấy tôi hay không v́ đôi kiến dày cộm đă bị tên công an giựt khỏi mắt ngay ngày đầu tiên. Tôi mỉm cười nh́n hai người, không dám vi phạm nội quy điều 5: “Tuyệt Đối không được liên lạc nói chuyện với các phạm nhân trong các pḥng giam khác”.

Quanh qua pḥng số 10 là dăy cầu tiêu, dọc theo tường sau của các pḥng số 5 đến số 10. Cho đến hôm nay đă là ngày thứ 10 bị bắt giam mà tôi vẫn chưa đi cầu được. Khoảng 5 phút sau, tất cả đi trở về pḥng ḿnh. Ngang qua pḥng số 10, tôi liếc nh́n thấy linh mục Tiến Lộc nhóp nhép PAX CHRISTI, tôi mỉm cười khẻ cúi đầu th́ thầm AMEN! Kể từ ngày đó, mỗi lần đi ngang qua pḥng số 10, Huynh Đào và linh mục Tiến đứng sẵn trong song sắt nh́n tôi, và linh mục Lộc lén giơ tay phải lên làm dấu như “ban phép lành” và tôi cúi đầu lén giơ hai tay lên như vuốt mặt, nhưng thật ra là làm dấu thánh giá miệng th́ thầm AMEN!

Sau lần thấy linh mục Tiến Lộc, tôi quyết tâm t́m dịp ngồi tâm sự với thầy Tuấn. Thầy Lễ chưa nói lư do tại sao An Phong Học Viện “được thăm viếng” , và các tu viện khác có “được chiếu cố đặc biệt” như Lasan Mossard không? Dịp may đến: 6 “ma cũ” được thả tự do (?) và 3 “ma mới” - chắc là thuộc diện xă hội - đến thay chỗ. Theo thông lệ “ma mới” phải nằm ngay “phi đạo”, v́ vậy mà thầy Tuấn được đôn lên nằm cạnh tôi, ở hàng trên. Chắc hẳn thầy Tuấn biết rất rơ trường hợp cơ sở Lasan Mossard bị “thăm viếng” và tôi là một nạn nhân; thầy Tuấn cũng thừa biết là thầy Lễ đă tâm sự với tôi nhiều chuyện về gia đ́nh An Phong Học Viện. Tuy nhiên, tôi biết thầy Tuấn c̣n ấm ức nhiều chuyện cá nhân, nên tôi khơi chuyện “đúng tầng số” và thầy Tuấn tự động tuôn trào:

- Em được vào Đoàn cuối năm 1976, và bắt đầu hoạt động cho Đoàn Thanh Niên Cộng Sản Hồ Chí Minh từ lúc đó đến nay. Anh cũng biết trước 75, nhiều linh mục trong ḍng có lư tưởng rất phù hợp với tinh thần Công Đồng Vatican II - Giáo Hội chăm lo đến người nghèo khổ, bênh vực kẻ bị áp bức, tranh đấu cho ‘Công Lư & Hoà B́nh’ theo Hiến Chương Mục Vụ ‘Lumen Gentium’ - và qua đó đă tích cực góp phần cho cách mạng chóng thành công. Hai ngày sau khi các Anh bị bắt, tụi em đă học tập lại về đường lối, chủ trương của bác và đảng, về chính sách tôn giáo ‘tự do tín ngưỡng và tự do không tín ngưỡng’. Bài học tập gồm có 2 phần: mặt tích cực và mặt tiêu cực của ḍng Lasan, cách riêng ḍng Lasan Mossard Thủ Đức.

1. Mặt tích cực. Em được biết là từ trước tới nay, ḍng Lasan không hề tham gia bất kỳ một tổ chức đảng phái chính trị nào, chỉ đơn thuần lo việc giáo dục thanh thiếu niên trong các trường học do chính ḍng gầy dựng. Em nghĩ rằng đó là điểm son của ḍng Lasan đối với dân tộc Việt.
2. Mặt tiêu cực. Một nhóm tu sĩ và tu sinh tại Lasan Mossard ‘trở mặt’ chống đối cách mạng, đi ngược lại tôn chỉ của ḍng, bằng cách in truyền đơn phản động, tích trữ đạn dược và phim ảnh chống cách mạng, thiếu tôn trọng tính uy nghiêm trang trọng đối với lá cờ của nước nhà.

Thoạt tiên, em hơi nghi ngờ tính trung thực của bài học tập, nhưng chiều tối Chúa Nhật vừa qua, truyền thanh và truyền h́nh cũng như báo chí đăng tải những h́nh ảnh thật sự là phản động với tang chứng tang vật đầy đủ như súng M2, súng garant, súng Thompson và một số đạn dược - đặc biệt h́nh Frère Hồng kèm theo giọng nói phỏng vấn truyền thanh truyền h́nh đă thú nhận “chính tôi thu góp những súng này, tôi và chỉ một ḿnh tôi làm, không ai trong Anh Em tôi biết việc này” - , dưới sự chứng giám của bề trên giám tỉnh và giám mục Mẫm... Bây giờ thấy Frère ngồi ở đây, hai tay bị c̣ng, em mới tin là sự thật.

- Th́ ra vụ án Lasan Mossard... rùm beng như vậy! Nhưng tại sao ḍng Chúa Cứu Thế cũng bị liên lụy?
- Quả thật bất ngờ, và em cũng không thể tưởng tượng được! Sáng hôm kia, công an trang bị súng ống bỗng dưng đến bao vây An Phong Học Viện. Một số khá đông vào lục xét tất cả các pḥng ốc. Cha Tiến Lộc là người đầu tiên bị bắt giữ riêng một chỗ, c̣n tụi em th́ bị dồn vào pḥng khách. Em tŕnh thẻ đoàn viên và nói với một anh công an: “Tôi là Đoàn viên, tôi cần phải đi họp bây giờ tại trụ sở Đoàn ở thành phố Hồ Chí Minh.” Nhưng anh ta gạt qua một bên, bảo em đứng yên tại chỗ. Không biết họ t́m đâu được một súng lục đă rỉ sét - nghe đâu họ t́m được trong hồ nuôi cá ở ḥn non bộ - và cha Tiến Lộc bị dẫn đi ngay; c̣n tụi em th́ từng người đứng cầm bảng tên ḿnh, chụp h́nh lăn tay, rồi bị tống giam vào đây!
- Thầy có nghi ngờ ǵ về sự trung thực của vụ này không?
- Cho đến bây giờ, em có suy nghĩ hao hao giống như trường hợp lúc ban đầu của các Frère tại Mossard; về sau ra sao em không dám nghĩ tới. Tuy nhiên, trường hợp các Frère có tiếng là không theo một đảng phái chính trị nào, c̣n trường hợp tụi em th́ dù ít dù nhiều cũng “có công với cách mạng”, lại nữa em đang là đoàn viên, th́ em vẫn hy vọng chắc chắn Đoàn sẽ đem em ra.

Đă hai tuần trôi qua. Tôi nghĩ cuộc điều tra về vụ án Lasan Mossard kết thúc với chứng từ và tang vật của Huynh Hồng. Thầy Tuấn tin chắc “ai làm nấy chịu”, tôi cũng hy vọng như vậy cho tôi và các Anh Em của tôi. Dù sao trong cơn đau khổ thể xác - và nhất là khủng hoảng tinh thần v́ lo âu suy nghĩ - cứ nuôi hy vọng để b́nh thản tâm linh.

***

Một chiều trong giờ tắm, đến gần bể nước, tôi thấy em Tiến giơ tay vẫy vẫy ngoài song sắt pḥng số 5. Mừng quá quên bẵng nội quy trại giam điều số 5, tôi chạy đến pḥng số 5. Tiến nói nhỏ: “Frère An!” Tôi khom lưng hỏi: “Khoẻ không? Anh Hà đâu?” Bỗng em Tiến bỏ chạy lui sâu vào pḥng. Chưa hết ngạc nhiên th́ chùm ch́a khoá của công an cai tù bủa xuống đầu tôi. Đau buốt. Tên công an vừa kéo hai tay mang c̣ng vừa hét lớn tiếng: “Mầy ra đây!” Bồi thêm hai búa xâu ch́a khoá vào đầu. Tôi đứng giữa sân ximăng, thất thần. Tất cả tù nhân pḥng số 4 đă vào pḥng, tên công an đến lôi kéo tôi vào pḥng, khóa cửa, rồi bỏ đi không một phản ứng bất thường nào khác. Khoảng 5 phút sau, tên công an lúc năy đứng ngoài cửa sổ kêu tôi lại gần, hỏi:
- Khi năy ‘anh’ gặp ai trong pḥng số 5?
- Tôi gặp em Tiến, học tṛ của tôi,
- ‘Anh’ đă nói ǵ với ‘thằng’ Tiến?
- Tôi nhép miệng hỏi “Em có savon tắm không?”

Tên công an khựng lại vài giây, rồi giận dữ nói lớn: “Chứ không phải hỏi ‘thằng’ Tiến là “Anh Hà ở đâu” há?” Tôi nghĩ thầm trong bụng: “th́ ra em Tiến đă khai hết sự thật! - Cũng không trách được v́ nếu em khai khác th́ lỡ ḿnh khai thiệt rồi sao?” Bụng th́ nghĩ vậy, nhưng miệng tôi vẫn cứng rắn trả lời: “Chết chưa? Em Tiến nghe lầm rồi đó! Tôi chỉ nhép miệng không ra tiếng th́ làm sao em đoán được!” Tên công an im lặng vài giây rồi hét lớn: “Coi chừng đó!” rồi nói với anh trưởng pḥng: “Anh trưởng pḥng, kêu ‘anh’ An học thuộc ḷng bản nội quy - nhất là điều số 5 nghe!”

Ai nấy trong pḥng thở phào nhẹ nhỏm. Anh trưởng pḥng nói: “Anh An ơi, may mà anh gặp cán bộ Hoá trực hôm nay đó. Anh Hóa tuy la hét to tiếng vậy, nhưng anh là cán bộ hiền lành nhất ở đây; nếu gặp phải mấy ông cán bộ khác chắc là anh bị đánh đập tàn bạo lắm.” Tưởng mọi chuyện êm xuôi và trở lại b́nh thường, nào ngờ đâu tiếng gọi tên “Nguyễn Văn An đi làm việc!” của công an cai tù làm tôi giật ḿnh, miệng lẩm bẩm “Ǵ nữa đây? Hay là vụ án đă điều tra xong, ḿnh được phóng thích?” Hai em Cường và Hán chạy đến cạnh tôi nói nhỏ: “Mong anh được mọi sự b́nh an!”. Tôi nh́n hai em gật đầu nói nhỏ: “Mong hai em sớm được về với gia đ́nh!”

Ông công an chấp pháp ngồi sẵn đợi tôi. Không biết ông nghĩ ǵ khi thấy tôi, với đôi tay mang c̣ng nhưng rất trầm tĩnh, lộ vẻ hy vọng được “giải phóng”. Ông nh́n tôi, gương mặt dửng dưng, hất hàm hỏi: “C̣n ǵ để khai báo không?” Thoáng ngạc nhiên. Tâm trí như nghe câu hỏi dưới khía cạnh tràn trề hy vọng, tôi trả lời: “Tôi đă khai báo tất cả những ǵ tôi biết.” Ông ch́a hai mảnh giấy có những hàng chữ đánh máy, nói: “Vậy th́ kư tên vào đây!” Tôi mừng rỡ giơ hai tay lấy cây viết, chẳng thèm đọc nội dung nói những ǵ, kư tên một mạch cả hai tờ. Ông chấp pháp lấy cây viết và hai tờ giấy, lạnh lùng nói với công an cai tù đứng hai bên: “Treo cửa sổ 3 ngày 3 đêm!” Tôi nghe như tiếng sét đánh ngang tai... Măi khi hai tay bị c̣ng ngoài song sắt cửa sổ, và em Cường cầm tay tôi nói “Anh An!” tôi mới hoàng hồn. “Th́ ra ḿnh lại bị treo cửa sổ!” Bàn tay em Hán vuốt nhẹ trên hai má lau nước mắt, tôi mới biết là ḿnh đă khóc, nhưng không biết nước mắt tuôn ra lúc nào, và tại sao ḿnh khóc?

Trong đêm yên tĩnh, mọi anh em ... tù đều an giấc - chắc hẳn không ít người đầy mộng mị, tôi đứng tựa hai cùi chỏ trên bức tường cửa sổ, hồi tưởng lại hai tờ giấy trắng đă có nội dung đánh máy sẵn mà tôi kư tên không chút đắn đo. Không biết nội dung đánh máy bao gồm những ǵ? Chẳng lẽ lời “nhận tội”? Ḿnh có khai báo ǵ có thể gọi là “phản động” đâu? Trong suốt tháng 12/1977, ḿnh “may mắn” có giấy tạm vắng do ty công an Thủ Đức cấp [về quê lo tang lễ cho người cha thân yêu vừa qua đời]; sau lễ Giáng Sinh ḿnh lại có giấy “đi công tác miền Trung” của công ty công tŕnh 471 đàng hoàng... Vả lại chính trong tháng 12 này mới xảy ra bao nhiêu chuyện... động trời! Có ai trong Anh Em ḿnh đă khai tên ḿnh ra về những “công tác... tối mật”(88) trong những tháng trước? - Chắc không phải, v́ nếu có khai tên ḿnh th́ công an chấp pháp “sức mấy” mà bỏ qua! “Có tội th́ đánh cho chừa - Không có tội th́ đánh cho có” mà, huống chi là có người khai báo tố giác! Mà tại sao lại đánh máy sẵn nội dung lời khai báo rồi bảo ḿnh kư nhận? Tôi hối tiếc là đă “chẳng thèm đọc nội dung” trước khi kư tên, nhưng tôi lại tự trấn an nhớ lại câu nói của tên cai tù trưởng với Huynh trưởng Ánh: “Kư nhận hay không cũng vậy!”

Tôi thiếp đi một lúc, và trong giấc mơ ngủ, tôi thấy gương mặt của Cha tôi. Một gương mặt nhân ái hiền hậu, mỉm cười mà không phải mỉm cười, đôi mắt hiền từ nh́n tôi, giang đôi tay rộng mở như thể bảo vệ tôi. [Sau khi được thả tự do, gia đ́nh anh Hiển Rémy tại Phước Tường Phát tận t́nh giúp tôi “t́m đường cứu nước”. Nhiều lần thất bại, xém bị bắt, anh Hiển mời một bà chiêm tinh gia coi bói xem “số mạng” của tôi ra sao. Một trong những điều bà bói cho tôi biết: “Anh rất may mắn: có một người đàn ông - h́nh như đă qua đời - rất thương mến anh, luôn luôn bảo vệ anh...” Tôi tin chắc đó là Cha tôi.
Nguyên cha tôi cũng bị bắt đi học tập cải tạo v́ trong thời cố tổng thống Ngô Đ́nh Diệm, đă gia nhập đảng Cần Lao, thường hội họp các đảng viên trong tư gia... Ông già 70 tuổi không chịu đựng nổi cảnh tù tội... cải tạo, mang bệnh trầm trọng, được thả tự do, và hơn 1 tháng sau qua đời.
] Tôi giật ḿnh thức giấc v́ khi ngủ gật, thân h́nh tôi như bị níu kéo xuống và đôi tay bị c̣ng ngoài song sắt cửa sổ giựt trở lại làm tôi trở về với hiện thực. Tôi khóc. Khóc không phải v́ đau đớn thân xác, mà khóc v́ thương nhớ người Cha, phải “để tang cho Cha... trong tù!”

Hai đêm hai ngày trôi qua, không có ǵ đặc biệt ngoại trừ sự thay đổi “nhân sự” trong pḥng số 4: kẻ đến người đi. Gần qua đêm thứ ba, chắc cũng khoảng 4,5 giờ sáng, công an đi trước dẫn theo một tù nhân hai tay mang c̣ng mà c̣n khệ nệ và cẩn thận khiêng thùng đạn ngang qua cửa sổ trước mặt tôi. Thoáng thấy người tù nhân ốm yếu tương đối nhỏ con, tôi liền nhớ đến một người mà trong nhất thời tôi chưa xác định được là người nào.

“Ḿnh đă gặp người này ở đâu?” Tôi cố moi trí nhớ và h́nh dung dáng người như vậy. Tôi tạm thời bôi xóa khỏi kư ức nhiều anh em bạn hữu thoáng hiện ra trong trí, nhưng cũng không thể h́nh dung được người này. Chừng 5 phút sau, công an dẫn tù nhân quay lại đường cũ, về phía các pḥng biệt giam. Tù nhân đi ngang qua, tôi chăm chú nh́n kỹ gương mặt và bắt gặp ánh mắt rất quen thuộc, tuy ánh mắt lúc bấy giờ lộ vẻ ngạc nhiên và đau thương - có thể v́ thấy hai tay tôi bị c̣ng ngoài song sắt cửa sổ - như muốn chia sẻ điều ǵ. ”A phải rồi! chính là linh mục Hiền, giám đốc trường Thiên Chúa Học Đường tại ḍng Phước Sơn”. Tôi nhắm mắt hồi tưởng lại. Sau biến cố 75, Huynh Archange Minh xin chuyển ḍng và nhập vào Đan Viện Phước Sơn. Cuối năm 75, tôi có dịp đến Phước Sơn thăm ông Cậu người gốc Ngọc Hồ bên quê ngoại của tôi, đă tu ở đây hơn 30 năm trước, và luôn dịp thăm Huynh Archange Minh. Ông Cậu dẫn tôi đi một ṿng tham quan sinh hoạt của Đan Viện sau 75, dẫn tôi đến gặp linh mục Hiền, mới đi du học ở Mỹ về đầu năm 75, đảm nhận giám đốc kiêm hiệu trưởng trường Thiên Chúa Học Đường. Qua sự tiếp xúc đối thoại ngắn ngủi, tôi cảm nhận được linh mục Hiền có cái nh́n rất rộng về việc giáo dục. Tuy không phải là cựu học sinh Lasan, nhưng linh mục nghiên cứu khá nhiều về đời sống thánh Lasan, nhất là cuốn sách “La Conduite des Ecoles” mà linh mục cho là “bất biến”, có thể đem ra áp dụng cho mọi thời mọi xă hội bất kể tôn giáo hay địa vị xă hội.

Đích thực là linh mục Hiền rồi! Như vậy cả Đan Viện thay v́ “khổ tu” trong tu viện Phước Sơn “được mời tiếp tục khổ tu” trong nhà tù sao? Thế là 3 ḍng tu được thăm viếng trong ṿng 3 tuần: Lasan - Chúa Cứu Thế - Phước Sơn. Theo nhịp độ này th́ chắc là mỗi tuần sẽ có một tu viện trong Huyện Thủ Đức “lên đường”. Không biết các tu viện khác tại các địa phương khác ra sao?